تا به حال به این فکر کرده‌اید چه عواملی باعث می‌شوند که شما اشتباه فکر کنید یا اشتباه تصمیم بگیرید؟
به‌عنوان مثال فرض کنید قاضی پرونده‌ای هستید و حکم نهایی به نظر شما وابسته است. تصور کنید شما در خانواده‌ای به دنیا آمده‌اید که از گذشته با قومیت خاصی مشکل داشته و این پرونده هم مربوط به فردی از اهالی همان منطقه است. اگر قومیت آن فرد روی تصمیم نهایی شما اثرگپار باشد، شما دچار سوگیری شدید.
اما فرض کنید صبح آن روز و قبل از حاضرشدن در دادگاه، با چک کردن اینستاگرام متوجه شدید که تیم محبوب‌تان بازی فوتبال شب گذشته را باخته است. ممکن است این خبر روی تصمیم شما اثر بگذارد و مجازات شدیدی برای متهم درنظر بگیرید. این تصمیم در حالی است که اگر آن روز خبر پیروزی تیم محبوب‌تان را می‌شنیدید، احتمالاً مجازات سبک‌تری در نظر می‌گرفتید. این نوع قضاوت نشان می‌دهد که تصمیمات شما نویز دارند؛ یعنی در شرایط متفاوت برای سوژۀ واحد تصمیمات متفاوتی گرفتید.
خطاهای شناختی موثر بر تصمیمگیری
سوگیری و نویز دو عاملی هستند که باعث می‌شوند تصمیمات و قضاوت‌های ما دچار خطا و اشتباه شود، با این تفاوت که سوگیری بیشتر از نویز مورد توجه قرار می‌گیرد.
بررسی نویز اما در سطح جامعه و سازمان‌ها اهمیت بیشتری دارد. مثلاً تصور کنید قاضی‌های متفاوت، حکم‌های بسیار متفاوتی برای شخص یکسانی صادر کنند. شاید عادی به نظر بیاید اما این موضوع در مشاغل حساسی چون پزشکی اهمیت زیادی پیدا می‌کند.
اگر پزشک‌ها برای شخص واحدی تشخیص، درمان و داروهای بسیار متفاوتی تجویز کنند، خطای نویز می‌تواند به قیمت جان آن شخص تمام شود.
توجه به نویز به ما یادآوری می‌کند که نوع نگاه افراد مختلف به مسائل و موضوعات یکسان و قضاوتشان در مورد آنها به عوامل مختلفی مثل شرایط فردی و محیطی، توانایی تفکر منطقی، جایگاه اجتماعی و … بستگی دارد؛ ما باید برای کاهش نویز تلاش کنیم.
چگونه نویز را کاهش دهیم؟
کتاب به این مشکل این‌گونه می‌پردازد که شما می‌توانید به جای اعتماد به حس درونی یا همان حس ششم شتاب‌زده خود، به قدرت تصمیم‌گیری‌تان اعتماد کنید. حس درونی همان حس دانستن چیزی است بدون اینکه بدانید چرا و چگونه آن را می‌دانید.
حس درونی برای تصمیم‌گیری‌های ناگهانی می‌تواند بسیار مفید باشد ولی به اعتقاد کانمن، در سایر تصمیم‌گیری‌ها، حس درونی را باید با قوانین و دستورالعمل‌هایی مهار کرد و تا حد امکان تصمیمگیری بر اساس این حس را به تاخیر انداخت. قبل از تصمیمگیری بر اساس حس درونی باید شواهد و مدارکی که از منابع مختلف جمع‌آوری شده‌اند، مطالعه شوند. بدون چنین اقداماتی، احتمال اینکه قضاوت ما دچار اختلال شود بسیار زیاد خواهد بود.
کتاب‌های دنیل کانمن
دنیل کانمن نویسنده و روانشناس حوزهٔ تصمیمگیری و اقتصاد رفتاری است که بدون گذراندن حتی یک واحد درسی اقتصاد، در سال ۲۰۰۲ برندۀ جایزۀ نوبل اقتصاد شد.
آثار مختلفی از کانمن به چاپ رسیده است که برجسته‌ترین آنها کتاب نویز و تفکر سریع و کند هستند. او در این کتاب‌ها تلاش می‌کند دو عامل موثر در ایجاد خطا در قضاوت‌ها و تصمیم‌گیری‌های انسانی یعنی همان نویز و سوگیری را بررسی کند.
موضوع اصلی و محوری کتاب تفکر سریع و کند بر مبنای ایده‌هایی انقلابی دربارهٔ خطا و سوگیری انسان‌هاست. کانمن در این کتاب توضیح می‌دهد که چطور می‌توان خطا و سوگیری را شناسایی کرد و آنها را کاهش داد.
این نویسنده در کتاب بعدی خود به نام نویز که با کمک الیویه سیبونی و کاس سانستین به نگارش درآمده است، توضیح می‌دهد که چگونه و چرا انسان‌ها در تصمیمگیری تا این حد مستعد نویز هستند و تکنیک‌های کاهش آن را براساس مطالعات علمی تشریح می‌کند.
با مطالعۀ کتاب‌های دنیل کانمن و با کمک تکنیک‌های ارائه شده در آنها در هنگام شناسایی خطاهای تصمیمگیری، به نویز به‌عنوان عاملی نامرئی بیشتر توجه می‌کنیم. همچنین مطالعهٔ کتاب نویز باعث می‌شود تا در تصمیم‌ها و قضاوت‌های خود به نویز توجه کنیم و #قهرمان_نامرئی شویم!
