معرفی دنیل کانمن
|
دنیل کانمن روانشناس آمریکایی است که به دلیل کارهایش در زمینه روانشناسی قضاوت و تصمیم‌گیری و همچنین اقتصاد رفتاری شناخته شده است. او به خاطر این تحقیقات، در سال ۲۰۰۲ به‌طور مشترک با ورنون ال اسمیت، جایزۀ نوبل علوم اقتصادی را دریافت کرد. یافته‌های تجربی او چالش‌هایی را برای فرضیۀ عقلانیت انسانی که در نظریه اقتصادی مدرن رایج است، ایجاد کرده است. کانمن همراه با آموس تورسکی و دیگران، پایه‌های شناختی برای خطاهای رایج انسانی ناشی از میانبرها و سوگیری‌ها را بنیان گذاشت و نظریه چشم‌انداز را توسعه داد. در ادامه زندگی نامه و کتاب های دنیل کانمن را بررسی می‌کنیم.
زندگی‌نامه و فعالیت‌های آکادمیک دنیل کانمن
دنیل کانمن (Daniel Kahneman) در ۵ مارس ۱۹۳۴ متولد شد. پدر و مادر او از یهودیان لیتوانیایی بودند که در دهۀ ۱۹۲۰ به فرانسه مهاجرت کردند. کانمن دوران کودکی خود را در پاریس گذراند. کانمن در خاطرات خود از تجربه زندگی در فرانسه تحت اشغال نازی‌ها نوشته و توضیح داده که چگونه این تجربه او را به روانشناسی علاقه‌مند کرد.
کانمن مدرک کارشناسی خود را در رشتۀ علوم با گرایش روانشناسی و ریاضی را از دانشگاه اورشلیم دریافت کرد. او در سال ۱۹۵۸، برای تحصیل در مقطع دکترا به دانشگاه کالیفرنیا، برکلی رفت.
دنیل کانمن در ۲۷ مارس ۲۰۲۴، سه هفته پس از تولد ۹۰ سالگی‌اش درگذشت. همکاران و دوستانش او را به عنوان یکی از غول‌های علم و بنیان‌گذاران اقتصاد رفتاری یاد کردند.
فعالیت‌های کاری دنیل کانمن
فعالیت کاری آکادمیک کانمن در سال ۱۹۶۱ در دانشگاه اورشلیم به عنوان استاد روانشناسی آغاز شد و پس از آن در دانشگاه‌های مختلف تدریس کرد. کانمن در مدرسه وودرو ویلسون دانشگاه پرینستون استاد برجستۀ روانشناسی بود.
تحقیقات اولیۀ کانمن بر ادراک بصری و توجه متمرکز بود. از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۶۶، به‌عنوان محقق مهمان در دانشگاه میشیگان فعالیت داشت و در تابستان‌های ۱۹۶۸ و ۱۹۶۹ در واحد تحقیق روانشناسی کاربردی در کمبریج به فعالیت پرداخت. او در سال‌های ۱۹۶۶ تا ۱۹۶۷ به‌عنوان محقق در مرکز مطالعات شناختی و مدرس روانشناسی شناختی در دانشگاه هاروارد فعالیت داشت.
او یکی از بنیان‌گذاران گروه TGG، یک شرکت مشاوره در زمینه کسب‌وکار و امور خیریه، بود. او با آن ترایسمان،. روانشناس شناختی و عضو انجمن سلطنتی، ازدواج کرده بود که او در سال ۲۰۱۸ درگذشت.
کانمن به همراه آموس تورسکی و سایر همکارانش تحقیقات متعددی در مورد خطاهای متداول انسانی که از اکتشافات ذهنی و سوگیری‌ها ناشی می‌شود را انجام داد و نظریۀ چشم‌انداز (Prospect Theory) توسعه داد.
در سال ۲۰۱۱ او توسط مجلۀ «فارن پالیسی» در فهرست متفکران برجسته جهانی قرار گرفت. کتاب تفکر سریع و کند او نیز در همان سال منتشر شد. این کتاب خلاصه‌ای از تحقیقات کانمن است که به کتابی پرفروش تبدیل شد. در سال ۲۰۱۵، مجله «اکونومیست» او را به عنوان هفتمین اقتصاددان تأثیرگذار در جهان معرفی کرد. کانمن به عنوان “پدر بزرگ اقتصاد رفتاری” شناخته می‌شود.
خلاصه‌ای از تحقیقات و فعالیت‌های دنیل کانمن
قضاوت و تصمیم‌گیری:
دنیل کانمن و آموس تورسکی همکاری خود را از سال ۱۹۶۹ آغاز کردند و مقالاتی در زمینه قضاوت و تصمیم‌گیری منتشر کردند که نشان می‌داد انسان‌ها اغلب در تصمیم‌گیری‌های خود تحت تأثیر خطاها و سوگیری‌ها هستند. یکی از مهم‌ترین مقالات آن‌ها، “قضاوت تحت عدم قطعیت: هیوریستیک‌ها و سوگیری‌ها” بود که مفهوم لنگر را معرفی کرد. آن‌ها نظریۀ احتمال را نیز گسترش دادند که در سال ۱۹۷۹ منتشر شد. کارهای مشترک آن‌ها پایه‌ای برای اقتصاد رفتاری بود و در نهایت، کانمن در سال ۲۰۰۲ جایزه نوبل اقتصاد را دریافت کرد.
اقتصاد رفتاری:
کانمن و تورسکی تأثیر زیادی بر ریچارد تالر، یکی از بنیان‌گذاران اقتصاد رفتاری داشتند. تالر نظریه‌های آن‌ها را به‌کار گرفت و مقاله‌ای نوشت که کانمن آن را “متن بنیان‌گذار اقتصاد رفتاری” نامید. همکاری آن‌ها منجر به توسعه مفاهیمی مانند “اثر مالکیت” شد که نشان می‌داد مردم ارزش بیشتری برای چیزهایی که مالک آن‌ها هستند قائل می‌شوند.
انواع سودمندی و شادکامی:
کانمن تمایز میان سودمندی تجربی (تجربه‌ی لحظه‌ای لذت و درد) و سودمندی تصمیم‌گیری (انتخاب‌های فردی بر اساس سودمندی‌های پیش‌بینی‌شده یا به‌یادمانده) را بررسی کرد. او مفهوم “توهم تمرکز” را نیز معرفی کرد که نشان می‌دهد انسان‌ها در پیش‌بینی شادی آینده خود اغلب تأثیر عوامل خاص را بیش از حد برآورد می‌کنند.
توهم تمرکز:
این مفهوم بیان میکند که انسان‌ها در هنگام تصمیم‌گیری یا ارزیابی رضایت از زندگی، به طور نادرستی بر یک جنبه خاص متمرکز می‌شوند و اهمیت آن را بیش از حد برآورد می‌کنند، در حالی که عوامل دیگر را نادیده می‌گیرند. به عنوان مثال، مردم فکر می‌کنند زندگی در یک منطقه خاص (مانند کالیفرنیا) به شدت شادی‌آورتر خواهد بود، در حالی که واقعیت این است که عوامل بسیار بیشتری بر شادکامی افراد تأثیر می‌گذارد.
کتاب های دنیل کانمن
موضوع کتاب های دنیل کانمن در زمینۀ روانشناسی قضاوت و تصمیم‌گیری و اقتصاد رفتاری است. او در کتاب‌هایش نقش سوگیری‌ها و میان‌برهای ذهنی را بر تصمیم‌گیری بررسی میکند. لیست کتاب های دنیل کانمن به شکل زیر است که در این کتاب‌ها نظریاتش را توضیح داده است.
۱. تفکر، سریع و کند (Thinking, Fast and Slow)
کتاب تفکر سریع و کند کانمن که مشهورترین کتاب او نیز هست. در سال ۲۰۱۱ منتشر شد. این کتاب دو سیستم تفکر انسان را بررسی میکند. سیستم یک که شهودی و سریع عمل میکند و سیستم که آهسته‌تر و منطقی است. کانمن از نحوۀ تعامل این دو سیستم و اثر آن بر خطاهای شناختی و تصمیم‌گیری‌های نادرست می‌گوید. او با استفاده از مثال‌ها و تحقیقات تجربی، نشان می‌دهد که تصمیمات انسان‌ها اغلب تحت تأثیر تعصبات شناختی و عوامل غیرمنطقی قرار می‌گیرند.
در این کتاب موضوعاتی مثل لنگرها، اعتماد به نفس بیش از حد، توهم کنترل، دسترس‌پذیری، قانون اعداد کوچک، توهم فهمیدن، اثر مالکیت و سوگیری‌های شناختی بررسی می‌شود. کانمن توضیح می‌دهد که چگونه این عوامل بر تصمیمات فردی و جمعی تأثیر می‌گذارند.
۲. نویز: نقصی در قضاوت انسانی (Noise: A Flaw in Human Judgment)
کانمن کتاب نویز را در سال ۲۰۲۱ به همراه الیویه سیبونی و کاس سانستین منتشر کرد. این کتاب خطاهای سیستماتیک موثر در قضاوت انسانی را بررسی میکند. کانمن نویز را نوسانات غیرضروری و غیرقابل‌پیش‌بینی در قضاوت‌ها و تصمیم‌گیری‌ها تعریف میکند. نویز با سوگیری متفاوت است. سوگیری باعث انحراف قضاوت‌ها می‌شود اما نویز نوسانات پراکنده و تصادفی در قضاوت‌ها است.
کتاب نویز موارد متعددی از نویزها را در قضاوت‌های حرفه‌ای، مانند پزشکی، حقوق، و منابع انسانی بررسی میکند و نشان می‌دهد که این نوسانات چگونه می‌توانند هزینه‌های مالی و انسانی بزرگی ایجاد کنند. در این کتاب راهکارهایی برای کاهش نویز ارائه می‌شود.
