خطاهای شناختی چگونه باعث می‌شوند در قضاوت‌ها و تصمیم‌گیری‌هایمان بی‌ثباتی ناخواسته ایجاد شود؟ در این مطلب قصد داریم با معرفی کتاب نویز اثر دنیل کانمن، کاس آر سانستین و الیویه سیبونی، تاثیر نویز در تصمیم گیری را بررسی کنیم.
تفاوت نویز و سوگیری از دیدگاه دنیل کانمن
سوگیری و نویز دو نوع خطای ذهنی هستند که باعث می‌شوند قضاوت‌های نادرستی داشته باشیم. سوگیری خطای شناخته‌شده‌تری است از یکسان بودن جهت قضاوت‌ها ایجاد می‌شود؛ مثلاً اگر یک قاضی نسبت به رنگین‌پوست‌ها سوگیری داشته باشد احتمال اینکه درخواست‌های پناهندگی‌شان را رد کند بالاتر است. این قاضی احتمالاً اکثر رنگین‌پوستان را به همین منوال رد می‌کند. یکسان بودن جهت قضاوت‌ها در سوگیری مشهود است.
نویز اما نوعی از خطاست که از تنوع و تفاوت‌های ناخواسته در قضاوت بوجود می‌آید.
مثلاً فرض کنید صبح یک روز، قاضی قبل از حاضرشدن در دادگاه، با چک کردن اینستاگرام متوجه شده است که تیم محبوبش بازی فوتبال را باخته است. ممکن است این خبر روی تصمیم او اثر بگذارد و مجازات شدیدی برای متهم درنظر بگیرد. این تصمیم در حالی است که اگر آن روز خبر پیروزی تیم محبوب قاضی به او می‌رسید، احتمالاً مجازات سبک‌تری برای متهم در نظر می‌گرفت.
این مثال نشان می‌دهد که تصمیمات ما انسان‌ها نویز دارند. یعنی در شرایط متفاوت برای سوژۀ واحد تصمیمات متفاوتی می‌گیریم.
هر دوی این خطاها باعث بی‌عدالتی و خطا می‌شوند؛ با این‌حال اقداماتی که برای شناسایی و کاهش نویز انجام می‌دهیم کمتر از سوگیری است. دنیل کانمن در کتاب نویز بیان می‌کند که اگر می‌خواهیم دربارهٔ مسائل مهم تصمیم‌های بهتری بگیریم باید کاهش نویز را نیز جدی بگیریم.
کاهش خطاهای شناختی در کتاب نویز
کاهش سوگیری به‌عنوان یک عامل منفی و مشهود، باعث بهبود تصمیم‌گیری و قضاوت می‌شود اما اینکه نویز هم به همان اندازه بد است و همیشه کاهش آن موجب بهبود خواهد شد، آنقدرها هم مشهود نیست.
دنیل کانمن روانشناس، نویسنده و برندهٔ جایزهٔ نوبل اقتصاد، در کتاب نویز به مطالعه موارد زیادی در تجارت، پزشکی، قضاوت، استخدام و … می‌پردازد که در آنها قضاوت بدون دلیل خاصی متفاوت بوده است. در این کتاب کانمن، سعی دارد از تاثیر نویز در تصمیم گیری و قضاوت صحبت کند و راهکارهایی برای کاهش آن ارائه دهد.
راهکار کاهش نویز
یکی از این روش‌ها بهداشت تصمیم است. همانطور که برای پاک کردن آلودگی‌ها از روی دستانمان و جلوگیری از بیماری، دست‌های خود را می‌شوییم، برای کاهش نویز نیز باید پیش از تصمیم‌گیری و قضاوت عوامل ایجاد خطا را تا حد امکان بررسی کنیم و نهایتاً آنها را کاهش دهیم. این روش به‌طور کامل و مرحله به مرحله در کتاب نویز شرح داده می‌شود.
شما می‌توانید کتاب‌های نویز و تفکر سریع و کند را که از آثار برجستهٔ دنیل کانمن در حوزه تصمیم‌گیری و قضاوت هستند، از وبسایت نشر نوین خریداری کنید.
