آیا تا به حال به معنی زندگی فکر کردهاید؟ زمانی که میگوییم زندگی، دقیقا چه منظوری داریم؟ آیا اصلا تعریف واحدی برای معنای زندگی وجود دارد؟ در مورد معنای زندگی تعابیر مختلفی وجود دارد، اما نتیجه همۀ این تعابیر این است که نمیتوان تعریف واحدی برای زندگی در نظر گرفت. هر فرد با دریچۀ نگاه خود میتواند معنی متفاوتی برای زندگی تعریف کند.
در نتیجه شما نمیتوانید دیگران را مجبور کنید که دیدگاه شما در مورد زندگی را بپذیرند و اعتقادات شما را باور داشته باشند. همانطور که افراد چارچوب، محیط و سبک زندگی مخصوص به خود را دارند، معنی زندگی نیز برای آنها با هم متفاوت خواهد بود. برای اینکه بدانید زندگی چه معنایی دارد، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
فهرست مطالب
- معنی زندگی چیست؟
- خلاصه زندگی چیست؟
- دیدگاههای فلسفی در مورد معنای زندگی
- معنای زندگی در فلسفه
- معنای زندگی در روانشناسی
- درک معنای زندگی چه اهمیتی دارد؟
- معنای زندگی از نظر شما چیست؟
- چطور به زندگی خود معنا بخشیم؟
- معرفی کتاب برای درک معنی زندگی
معنی زندگی چیست؟
اگر بخواهیم معنای زندگی را بیان کنیم، باید بگوییم که زندگی به فرآیند میان تولد تا مرگ گفته میشود. در جهان هستی برخی موضوعات مثل اعتماد به نفس، توسعه فردی، قضاوت، خودباوری، انگیزه و امید تعریف واحدی دارند. در واقع این موضوعات برای انسانها از هر زبان و نژادی، یک معنی مشخص دارند و تفاوت دیدگاههای افراد روی تعاریف آنها تاثیر نمیگذارد.
در عین حال برخی موضوعات هم هستند که تعریف مشخصی ندارند. خوشبختی یکی از این تعاریف است که با توجه به دیدگاه افراد معنا مییابد. یک نفر خوشبختی را داشتن ثروت، ماشین و خانه میلیاردی میداند، اما دیگری خوشبختی را در داشتن خانواده خوب، سلامتی و دوستان شایسته میبیند. معنی زندگی هم در این دسته قرار میگیرد و به دیدگاه فرد برمیگردد. اگر دوست دارید با معنی خوشبختی آشنا شوید پیشنهاد میکنیم کتاب فرضیه خوشبختی از جاناتان هایت را مطالعه کنید.
در طول تاریخ و در جوامع مختلف، پاسخهای بسیار متفاوتی برای سوال تعریف زندگی چیست، ارائه شده است و همین باعث شده تا گمانهزنیهای متافیزیکی، فلسفی، علمی و معنوی مختلفی ایجاد شود. پاسخ هر فرد به این سوال بسته به شرایط زندگی، اعتقادات، تربیت خانوادگی، نیازهای فردی و …. متفاوت خواهد بود.
یک نفر معنی زندگی را داشتن خانواده خوب میداند، زیرا کودکی خوبی نداشته و هیچ وقت نتوانسته طعم داشتن خانواده را بچشد. اما دیگری ثروت زیاد و تمام نشدنی را به عنوان زندگی تعریف میکند. فرد دیگری که اعتقادات معنوی و مذهبی شدیدی دارد هم زندگی را در رسیدن به خدا و انجام دستورات او میداند. به این ترتیب هیچ تعریف ثابتی برای زندگی نمیتوان در نظر گرفت. بسیاری از فیلسوفانی که بیش از اندازه به دنبال معنی زندگی رفتند، با بحرانهای وجودی جدی مواجه شدند.
اگر همین الان بخواهید معنی زندگی را بیان کنید، چه خواهید گفت؟ به نظر شما معنای زندگی چیست؟ پاسخ شما هر چیزی که باشد، قطعا با پاسخ دوست، همکار، برادر، خواهر یا والدینتان متفاوت خواهد بود. دلیل این تفاوت، تفاوت دیدگاه شخصی افراد در زندگی است. شاید شما پیشرفت شغلی و رسیدن به اهداف را معنای زندگی بدانید، در حالی که دوستتان معنی زندگی را تشکیل خانواده یا کمک به دیگران بداند. تمام این معانی برای زندگی، درست هستند و نمیتوان به تعریف دیگران از زندگی خرده گرفت. زیرا عواملی چون شرایط زندگی، خانواده، کار، شخصیت، دوستان و اطرافیان، سبک تربیتی و … که به صورت مستقیم روی دیدگاه شما از زندگی تاثیر میگذارد، با دیگران متفاوت است.
خلاصه زندگی چیست؟
خلاصه زندگی، کارها و تجربیات آدمی در فاصله بین تولد تا مرگ او است. تمام کارها و رفتارهایی که در طول زندگی خود انجام میدهید، خلاصله و معنای زندگی شما خواهند بود. شاید کمی کلیشه باشد، اما زندگی یک بوم سفید است که شما آن را مطابق با سلیقه خود طراحی و رنگآمیزی میکنید. پس برای درک معنای زندگی، این چند توصیه را از خاطر نبرید:
- هیچ چیزی در زندگی مهمتر از سلامت خود و خانوادهتان نیست.
- نه غصه گذشته را بخورید و نه زیاد بابت آینده نگران باشید.
- در لحظه زندگی کنید و سعی کنید از آن لذت ببرید.
- برای وقت خود ارزش قائل شوید و آن را تلف نکنید.
- عشق بورزید، با دوستان و خانواده وقت بگذرانید قبل از آنکه دیر شود.
- از کمک به دیگران و همدلی با آنها در لحظات سخت و تلخ غافل نشوید.
- مراقب سلامت روح و روان خود باشید.
- تواناییهای خودتان را دست کم نگیرید.
- زندگی واقعی، ترکیبی از تجربیات تلخ و شیرین با هم است.
دیدگاههای فلسفی در مورد معنای زندگی
یکی از سوالات مشترکی که بین فیلسوفان وجود دارد این است که معنی و خلاصه زندگی چیست؟ بسیاری از آنها حتی کل زندگی خود را صرف مطالعه و تحقیق در مورد معنای زندگی کردند. از بین تعاریف مختلفی که وجود دارد، چهار مورد از آنها طرفداران بیشتری دارند که در اینجا به آنها میپردازیم.
تفکر اگزیستانسیالیسم
اگزیستانسیالیسم دیدگاهی فلسفی است که به مسائل وجودی چون یافتن معنای زندگی میپردازد. سیمین دوبور، فردریش نیچه و ژان پل سارتر از جمله اگزیستاسیالیستهای قرن اخیر هستند. در این بین دیدگاه ژان پل سارتر در مورد معنی زندگی برجستهتر است. او در کتاب اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر توضیح میدهد که انسان پیش از هر چیزی با وجود خود روبرو میشود. در واقع در مورد انسان وجود بر ذات مقدم است و انسانها باید با اعمال خود ابتدا انسانبودن را معنا کرده و بعد به زندگی خود معنا بدهند.
تفکر پوچگرایی
پوچگرایی توسط آلبر کامو قدرت گرفت و در این دیدگاه، وجود اساسا پوچ در نظر گرفته شده و قابل درک نیست. آلبر کامو معتقد است که انسان در واقع به اشتباه برای نظم بخشیدن به این دنیا که ذاتا بیمعنی و غیرمنطقی است تلاش میکند. در واقع این جهان غیرمنطقی است و زمان انسانها در آن محدود است، در نتیجه حتی بهترین تلاشهای انسان بیمعنا میشوند.
تفکر اگزیستانسیالیسم مذهبی
اگزیستانسیالیسم مذهبی توسط سورن کی یرکگور زمانی قوت گرفت که نیچه اعلام کرد خدا مرده است. کی یرکگور یک فیلسوف دانمارکی با روحیه کاملا عصبی است که توانست تفکر خود را به یک فلسفه بزرگ تبدیل کند. او معتقد است که انسان با وقت گذاشتن و ایمان به خدا میتواند معنای زندگی را درک کند. او در کتاب ترس و لرز، ابراهیم را به عنوان کسی که دچار جهش ایمان شده و معنای زندگی را درک کرده است، معرفی میکند. او استدلال میکند که ابراهیم با اعتقاد و ایمان توانست پوچی را بپذیرد، در حالی که عقلانیت و منطق کمکی به او نمیکرد.
تفکر بودیسم
تفکر بودیسم در مورد معنی زندگی، از دیگر تعاریف فلسفی مذهبی است که در آثار فلاسفۀ ژاپنی همچون کیجی نیشیتانی دیده میشود. نیتیشانی زندگی را در آگاهی، پوچ بودن و پوچی معنی میکند. بیشتر افراد در طول زندگی خود با آگاهی پیش میروند، اما در نهایت با پوچی مواجه میشوند و اگر در این نقطه توقف کنند، با مشکلات بسیاری روبرو خواهند شد.
معنای زندگی در فلسفه
فیلسوفان معنای مختلفی برای معنی زندگی بیان کردهاند. برای مثال معنی زندگی از نظر هانری لابوریت، زیستن است. اما مارتین هایدگر معنی زندگی را در وجود داشتن میداند. این گفتهها، گواهی این است که معنای زندگی بزرگتر از هر گفتمانی است و در واقع این زندگی است که گفتمانهای مختلف را بیان میکند. درک معنای زندگی، ارزش زندگی را برجسته میکند و ما را به سمت هدف هستی سوق میدهد. همانطور که سنکا فیلسوف میگوید: «زندگی، همچون یک داستان است. مهم طولانیبودن آن نیست، بلکه ارزشی که دارد مهم است.»
تا زمانی که معنای زندگی را پیدا نکنیم، مانند یک توپ بیهدف در میدان بزرگ زندگی به این سو و آن سو پرتاب میشویم، زیر سلطه هیجانها باقی مانده و به نوعی برده اتفاقات خواهیم شد. این در حالی است که زمانی که معنی زندگی را بیابیم و درصدد بهبود آن باشیم، تبدیل به یکی از بازیگرهای اصلی جهان هستی خواهیم شد و تاثیرگذار خواهیم بود.
معنای زندگی در روانشناسی
معنای زندگی در دیدگاه روانشناسی، به احساس رضایت و خوشبختی در طول زندگی برمیگردد. به این ترتیب معنی زندگی برای هر فرد مطابق با اهداف، تلاش برای رسیدن به آنها و در نهایت احساس رضایت و خوشبختی او تعیین میشود. حتی در بدترین و سیاهترین شرایط هم میتوان نور امیدی جست و همچنان برای زندگی تلاش کرد.
درک معنای زندگی چه اهمیتی دارد؟
- درک معنای زندگی، اهمیت دارد زیرا:
- باعث رشد شخصیتی میشود.
- باعث ایجاد انگیزه و امید میشود.
- رسیدن به اهداف و موفقیت در زندگی را میسر میکند.
- منجر به بهبود عملکرد کاری و بهرهوری فرد میشود.
- باعث احساس رضایت از زندگی میشود.
معنای زندگی از نظر شما چیست؟
اگر میخواهید به پاسخ این سوال بپرسید پیشنهاد میکنیم سوالات زیر را با وقت و حوصله پاسخ دهید.
- چه چیزهایی در زندگی از نظر شما ارزشمند و حیاتی هستند؟
- آیا شادی واقعی را در زندگی پیدا کردهاید؟
- تا چه اندازه به دوستان و خانوادهتان اهمیت میدهید؟
- تا چه اندازه به فکر سلامت روح و جسم خود هستید؟
- دوست دارید در زندگی خود چه کاری انجام دهید؟
- آیا باعث شادی دیگران شدهاید؟
وبسایت psychologytoday در مو.رد معنای زندگی میگوید:
زندگی انسان ممکن است بدون هدفی از پیش تعیینشده خلق شده باشد، اما این بدان معنا نیست که نمیتواند هدفی داشته باشد یا اینکه این هدف نمیتواند به همان اندازهی یک هدف از پیش تعیینشده و حتی بسیار ارزشمندتر از آن باشد. بنابراین، معنای زندگی، معنای زندگی ما، همان چیزی است که خودمان به آن میبخشیم.
چطور به زندگی خود معنا بخشیم؟
افرادی هستند که معنی واقعی زندگی را نمیدانند و تاکنون به این موضوع فکر نکردهاند که زندگی از نظر آنها چه معنایی دارد. این در حالی است که یکی از عوامل موثر در پیشرفت و رشد شخصیت هر فردی، پیداکردن معنی زندگی با توجه به شرایط و در نظر گرفتن امکانات فرد است. زمانی که شما زندگی را با توجه به شرایطی که دارید برای خودتان معنی کنید، چند قدم به اهدافتان نزدیکتر خواهید شد. در ادامه به چند مورد از مهمترین روشهایی که با آنها میتوانید به زندگی خود معنا ببخشید، میپردازیم:
هر لحظه و هر جا، به فکر یادگیری باشید
یادگیری و آموزش مستمر، یکی از بهترین روشها برای معنا بخشیدن به زندگی است. جهان پر رمز و راز هستی، چیزهای زیادی برای آموختن دارد که شما از آنها غافل هستید. آموزش در کنار اینکه باعث پیشرفت شما میشود، به زندگی شما جهت داده و معنا میبخشد.
کتاب بخوانید و مطالعه کنید
کتاب، تنها اثر ماندگار بشری است که با گذشت زمان نه تنها کهنه نمیشود، بلکه بار معنایی بیشتری هم پیدا میکند. با مطالعه کتاب ذهن شما برای دریافت پیامهای مختلف جهان هستی و درک آنها آماده میشود. مطالعه کتاب به جای وقتگذرانی بیهوده در شبکههای اجتماعی، شما را با معنای زندگی و خواستههایتان روبرو خواهد کرد.
راهنما: چطور کتابخوان شویم؟
به دنبال علایق خود بروید
بسیاری از افراد وجود دارند که با وجود موفقیت کاری و تحصیلی، باز هم احساس خوشبختی نمیکنند و هنوز نمیدانند معنی زندگی برای آنها چیست. بیشتر این افراد کسانی هستند که در زندگی، هر کاری انجام دادهاند جز رسیدگی به علایقشان. پیشرفت کاری و تحصیلی برای تحقق اهداف ضروری است، اما نباید در کنار آن از پرداختن به علایق خود غافل شوید. زمانی که به دنبال علایق خود میروید، احساس خوشبختی بیشتری خواهید داشت و معنی زندگی را درک میکنید.
تواناییهای خود را دست کم نگیرید
تعداد افرادی که هنوز نمیدانند چه تواناییهایی دارند، کم نیست. این افراد هنوز به خودباوری نرسیدهاند و برای رسیدن به خواستههایشان به دیگران متکی هستند. در مقابل افرادی هم هستند که میدانند چه تواناییهایی دارند، اما از آنها استفاده نمیکنند. اطلاع از تواناییهایی که داریم، اهمیت زیادی در درک معنای زندگی دارد. پس اگر میخواهید به زندگی خود معنا ببخشید، ببیند چه تواناییهایی دارید و چه تواناییهایی میتوانید داشته باشید.
برای خودتان هدفگذاری کنید
داشتن هدف در زندگی اهمیت زیادی دارد. وقتی هدف دارید، میتوانید برای وقت خود برنامهریزی کنید و تا رسیدن به اهداف خود از دست از تلاش برندارید. انسان بدون هدف، بیهوده تلاش میکند و باعث اتلاف وقت با ارزش خودش میشود. زندگی شما زمانی معنا پیدا میکند که اهدافی داشته باشید و برای رسیدن به آنها با برنامهریزی تلاش کنید.
از تمرینات ذهنآگاهی غافل نشوید
یکی دیگر از روشهای معنا بخشیدن به زندگی، تمرینات ذهنآگاهی و خودآگاهی است. این تمرینات، به شما کمک میکنند تا به دور از هیاهوی جهان در زمان حال زندگی کنید، بدون افسوس برای گذشته و نگرانی بابت آینده نامعلوم. با تمرینات ذهنآگاهی، به جای غرقشدن در گذشته به زمان حال برمیگردید و از آن لذت میبرید.
از محدوده امن خود خارج شوید
تا زمانی که در محدوده امن خود بمانید و شجاعت بیرون آمدن از آن را نداشته باشید و تغییر کردن را تجربه نکنید، معنای زندگی را درک نخواهید کرد. زندگی زمانی معنا دارد که از تجربهکردن نترسید و از دایره کارهای تکراری بیرون بیایید. کنجکاوی، تجربه کردن کارهای جدید، شجاعت آزمون و خطا به زندگی معنا میبخشند.
معرفی کتاب برای درک معنی زندگی
کتاب خواندن یکی از راههای رسیدن به معنی زندگی است. کتابهای روانشناسی، توسعه فردی، فلسفی و داستانی فرصت شناخت خود را در اختیار افراد میگذارند. با کتاب خواندن میتوانید از تجربههای دیگران هنگام مواجهه با سختیهای زندگی مطلع شوید و از آنها درس بگیرید. این کتابها معمولا سوالاتی در مورد هدف، شادی، معنی زندگی و … در ذهن شما ایجاد میکنند تا نگاه عمیقتری نسبت به زندگی داشته باشید. در ادامه چند کتاب از نشر نوین که موضوعی مرتبط با معنای زندگی دارند را معرفی میکنیم.
کتاب زندگی سخت است از کیرن ستیا: این کتاب از سختیها و چالشهای زندگی انسان میگوید و سعی میکند نشان دهد چطور در مواقع مواجهه با سختی میتوان به زندگی معنا بخشید. ستیا دیدگاهی فلسفی و انساندوستانه در این کتاب دارد و سعی میکند ما را با واقعیتهای زندگی روبهرو کند.
جستجوی معنا از دیوید کسلر: کسلر یکی از افراد نامدار و متخصص در زمینۀ سوگ و فقدان است. او در این کتاب توضیح میدهد که در شرایط از دست دادن یا دشواریهای عاطفی، چطور معنای زندگی را پیدا کنیم.
فرضیه خوشبختی از جاناتان هایت: این کتاب یکی از بهترین کتابهای جاناتان هایت است. کتاب فرضیه خوشبختی به شما کمک میکند معنی واقعی خوشبختی و زندگی را درک کنید و بفهمید برای چه چیزهایی باید ارزش قائل شوید. هایت با استفاده از آموزههای روانشناسی، فلسفه و علوم اجتماعی عوامل مختلفی را که باعث خوشبختی میشوند را بررسی میکند.
کتاب ذهن نامحدود از جو بولر: با مطالعۀ این کتاب یاد میگیرید چطور میتوان محدودیتهای ذهنی را کنار گذاشت و تواناییهای خود را شکوفا کرد. تمرکز اصلی این کتاب بر معنای زندگی نیست بلکه بر رشد شخصی است که میتواند ابزاری برای رسیدن به معنی زندگی باشد.
به نظر من هر کس باید با توجه به زندگی خود و شرایطی که داره دنبال معنی زندگی باشه و این سوال اصلا سوالی جنرالی نیست
سلام و وقت بخیر. من همیشه این سوال رو داشتم که آیا معنای زندگی برای همه یکسانه؟ مقاله شما به من کمک کرد بهتر به این موضوع فکر کنم.
سلام ممنون از مقاله های خوبتون. اگر معنای زندگی رو فهمیدیم میتونیم زندگی بهتری داشته باشیم؟