اینکه کارها را به دقیقه نود موکول کنیم، با آنکه از عواقب آن آگاه هستیم و میدانیم که بعدا باعث استرس و اضطراب بیشتر ما میشود، بسیار وسوسهانگیز است. در واقع اهمال کاری احساس مشترک افراد در مقابل انجام کارهایی است که واقعا نمیخواهند آنها را انجام دهند.
اهمال کاری تنها به دلیل ناتوانی در مدیریت زمان اتفاق نمیافتد، بلکه محققان بر این باور هستند که شکست افراد در خودتنظیمی آنها را به سمت رفتار غیرمنطقی «اهمال کاری» سوق میدهد. طبق آمارها نزدیک به 20 درصد مردم درگیر اهمالکاری هستند. زمانی این شرایط به عنوان یک مشکل رفتاری به شمار میرود که کارایی فرد را کاهش دهد و حتی در خلال انجام امور ضروری نیز نمود پیدا کند. در ادامه این مطلب در رابطه با انواع اهمال کاری و روشهای مقابله با آنها توضیح میدهیم.
اهمال کاری یعنی چه؟
در اصطلاح علمی منظور از اهمال کاری، تعلل در انجام کارها یا به تعویق انداختن زمان انجام آنها است. اهمالکاری به خصوص در دوره حاضر واضحا در فعالیتهای روزمره خودش را نشان میدهد. برای مثال اکثر دانشجویان به جای اینکه در طول ترم درسها را مطالعه کنند و تکالیف خود را انجام دهند، آنها را به شب امتحان و انتهای ترم موکول میکنند. یا بیشتر افراد شروع وزش و رژیم کاهش وزن خود را به اول هفته یا اول ماه عقب میاندازند.
مترادف اهمال کاری در انگلیسی Procrastination است که از دو بخش Pro و crastination تشکیل میشود. بخش اول این عبارت به معنی «برای» و بخش دوم آن به معنی «چیزی که به فردا تعلق دارد» است. در نتیجه معادل فارسی Procrastination، به فردا انداختن کارها است و ما آن را با عنوان اهمال کاری، تعلل یا به تعویق انداختن میشناسیم. البته به تعویق انداختن کارها همیشه به معنی اهمالکاری نیست؛ در واقع زمانی که به تعویق انداختن کاری منجر به ضرر یا دردسر شود به آن اهمالکاری میگویند.
آیا اهمال کاری، همان تنبلی است؟
بیشتر افراد در گفتگوهای معمولی و روزمره خود، تنبلی و اهمال کاری را یکی میدانند و حتی گاهی اوقات این دو اصطلاح را به جای هم به کار میبرند. این در حالی است که باید بین تنبلی و اهمالکاری تفاوت قائل شد.
تنبلی زمانی اتفاق میافتد که فردی کار یا فعالیتی را اساسا انجام نمیدهد و برنامهای هم برای انجام دادن آن ندارد. مثلا دانشآموزی که تکالیف و مشقهای روزمره خود را انجام نمیدهد و حتی برنامهای برای انجام آنها نیز ندارد.
این در حالی است که اهمال کاری مربوط به انجام دادن کارهایی است که وظیفه فرد هستند و در نهایت با تاخیر انجام میشوند. مثل دانشآموزی که تکالیف عید خود را به عصر روز 13 به در موکول میکند. بنابراین کسی که تکالیفش را انجام نمیدهد با کسی که در انجام آنها تعلل میکند، متفاوت است.
دلایل و ریشه اهمال کاری چیست؟
شناخت دلایل اصلی اهمال کاری در افراد، به آنها کمک میکند تا به طرز موثرتری این رفتار خود را اصلاح کنند. مثلا دانشآموزان و دانشجویان اغلب فکر میکنند برای تکمیل تکالیف درسی خود به زمان کمتری نیاز دارند و میتوانند این کار را در لحظه آخر انجام دهند. عامل این رفتار، احساس امنیت کاذب ناشی از داشتن فرصت و زمان کافی است.
از دیگر دلایل مهم بروز تعلل در کارها نیاز به زمان خاص یا داشتن انگیزه کافی برای انجام کارها است. برای مثال افراد همیشه منتظر میمانند تا در یک لحظه خاص انگیزه کافی برای شروع کار را داشته باشند، در صورتی که هیچ وقت قرار نیست این زمان مناسب در چارچوب ذهنی آنها فرا برسد. در ادامه به بررسی دیگر دلایل اهمال کاری میپردازیم:
تحصیل و درس
به گفته محققان اهمالکاری بین جامعه محصلان و دانشآموزان شیوع بیشتری دارد و بالای 50 درصد محصلان تکالیف درسی خود را به تعویق میاندازند. در بیشتر موارد وجود خطاهای شناختی زیر منجر به بروز اهمال کاری در جامعه محصلان میشود:
- باور اینکه زمان زیادی برای انجام دادن تکالیفشان دارند.
- فکر میکنند در آینده انگیزه بیشتری برای انجام وظایفشان دارند.
- برخی فکر میکنند زمان انجام برخی تکالیف کمتر از چیزی است که به نظر میرسد و میتوان آن را در مدت زمان کمی انجام داد.
- فرض میکنند برای انجام تکالیفشان نیاز به یک چارچوب ذهنی خاص و مناسب دارند.
افسردگی
دومین عاملی که میتواند موجب اهمالکاری در انجام کارها شود، افسردگی است. افرادی که افسردگی دارند به دلیل حس ناامیدی، بیانگیزگی، درماندگی و احساس کمبود درونی خود حتی در انجام سادهترین کارها ناتوان هستند و آن را دشوار میدانند و همین منجر به اهمال کاری در آنها میشود. این دسته از افراد به جای تمرکز روی کاری که الزاما باید آن را انجام بدهند و اهمیت زیادی برایشان دارند، وقت و تمرکز خود را روی کارهای جانبی و بیاهمیت میگذارند.
اختلال وسواس اجباری (OCD)
اختلال وسواس اجباری یا OCD از دیگر اختلالهای روانشناختی است که مبتلایان به آن بیش از دیگران درگیر اهمال کاری میشوند. افرادی که از این اختلال رنج میبرند نوعی کمالگرایی افراطی هم دارند. این کمالگرایی منفی باعث ترس از شکست، ترس از انتقاد یا ترس از اشتباه میشود و در نهایت باعث به تعویق انداختن کارها میشود. به طور کلی افراد درگیر اختلال وسواس اجباری، بلاتکلیفی را به انجام به موقع کارها ترجیح میدهند.
بیش فعالی یا ADHD
اهمال کاری در بیشتر افراد بزرگسالی که درگیر بیش فعالی هستند، وجود دارد. این دسته از افراد همواره درگیر محرکهای بیرونی و افکار درونی خود هستند و به همین دلیل شروع یک کار بیش از حد معمول برایشان سخت است. این شرایط در مورد کارهایی که انجام دادن آنها دشوار است و حتی انجام آن حس خوبی به آنها نمیدهد، شدیدتر هم میشود. همچنین بیشتر افراد برای توجیه رفتارهای خود در برابر اهمال کاری، موارد زیر را نیز عنوان میکنند:
- نمیدانند چه کاری باید انجام دهند و برای شروع کار ایدهای ندارند.
- به انجام دادن کارها در دقیقه نود، عادت کردهاند.
- نمیدانند از کجا و چگونه کار را شروع کنند.
- از شکستخوردن میترسند.
- کنترلگری شدید والدین در کودکی باعث احساس ناتوانی در انجام کارها در بزرگسالی آنها شده است.
- زمان انجامشدن کارها برایشان اهمیت ندارد.
- برای انجام کارها احساس مسئولیت نمیکنند و به آن اهمیت نمیدهند.
- در تصمیمگیری ضعیف هستند و نمیتوانند به تنهایی تصمیم بگیرند.
- به طرزی ناشیانه و بدون در نظرگرفتن واقعیت برنامهریزی میکنند.
- از مورد انتقاد قرار گرفتن میترسند.
- به دلیل فشارهای روانی و استرس شدید کارها را به موقع انجام نمیدهند.
- فراموشکار هستند و از انجام وظایف خود غافل میشوند.
- منتظر لحظه مناسب برای انجام دادن کارها هستند.
- برای فکر کردن در مورد کار و نحوه انجام آن نیاز به زمان دارند.
- یک کار را به نفع کار دیگری که به نظرشان اهمیت بیشتری دارد، عقب میاندازند.
- به دلیل بیماری و ناخوشاحوالی کار خود را عقب میاندازند.
- فکر میکنند برای انجام کارهایشان ضعیف و ناتوان هستند و تنهایی از پس آن برنمیآیند.
انواع اهمال کاری
اهمال کاری را میتوان به دو نوع زیر تقسیم کرد:
- اهمالکاری فعال: در اهمال کاری فعال، فرد به شکلی هدفمند و برنامهریزی شده انجام کارها را به بعدا موکول میکند، زیرا اعتقاد دارد که تحت فشار قرارگرفتن برای انجام کارها او را به چالش میکشد و انگیزه درونی او برای انجام کارها را افزایش میدهد.
- اهمالکاری غیرفعال: در این نوع اهمال کاری، فرد به دلیل ناتوانی در تصمیمگیری و احساس ضعف در انجام کارها تعلل میکند و آنها را به تعویق میاندازد.
همچنین در یک دستهبندی دیگر میتوان افراد اهمال کار را براساس ویژگیهای رفتاریشان به انواع زیر تقسیم کرد:
- کمال گرایی: این دسته از افراد میخواهند کارها را در بالاترین سطح کیفیت انجام دهند و به دلیل ترس از ناتوانی در انجام دادن کامل و بینقص کارها، انجام آنها را بعدا موکول میکنند.
- نگرانی: در این شرایط نگرانی، فرد به دلیل ترس از شکست، مورد انتقاد گرفتن و یا بروز اشتباه کارها را به تعویق میاندازد.
- مدافع: در اهمال کاری با شخصیت رفتاری مدافع، فرد اعتقادی به برنامهریزی و انجام کارها در زمان معین ندارد و نمیخواهد که کارهایش را با برنامه و منظم پیش ببرد.
- بحرانساز: این دسته در واقع جزو اهمالکاری فعال هستند، یعنی با به تعویق انداختن کارها انگیزه و روحیه بیشتری برای انجام آنها پیدا میکنند.
- رویاپرداز: اهمال کارانی که رویاپرداز هستند، به جزئیات توجه نمیکنند و همین باعث به تعویق انداختن کارها در آنها میشود.
- زیادهروی: این افراد به دلیل پر مشغله بودن و کار بیش از حد، فرصتی برای برنامهریزی و انجام کارها ندارند.
اهمال کاری چه تاثیراتی در زندگی فرد دارد؟
همان طور که در بالا گفتیم، اهمال کاری زمانی یک مشکل محسوب میشود که به زندگی روزمره فرد لطمه بزند. در این شرایط فرد حتی برای انجام کارهای حیاتی مثل مراجعه به دکتر یا بیمارستان تعلل میکند و به نوعی اهمالکاری جانش را به خطر میاندازد.
به این ترتیب اگر تعلل ورزی درمان و کنترل نشود تاثیرات بدی روی جوانب مهم زندگی فرد میگذارد. فرد اهمال کار قبضها را دیر پرداخت میکند، قسطها را با تاخیر میپردازد، انجام پروژههای سنگین را به روزهای پایانی میاندازد و برای انجام تمام فعالیتهای کوچک و بزرگ احساسی، کاری و فردی خود دیر میکند. از تاثیرات منفی اهمال کاری همچنین میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- پرداخت دیرهنگام قبضها و اقساط باعث ضرر مالی و پرداخت مبلغ بیشتری به عنوان دیرکرد میشود.
- فرد اهمال کار به دلیل تاخیر همیشگی خود از جمع دوستان و خانواده دور و دورتر میشود.
- برقراری ارتباط با دیگران برای فرد اهمال کار بسیار سخت میشود.
- عملکرد و بهرهروی کاری در افراد اهمال کار به تدریج کم و کمتر میشود.
- این افراد درگیر افسردگی، کم خوابی و اضطراب میشوند.
- تحقیقات نشان داده که افراد اهمال کار درجه بالاتری از اضطراب و نگرانی را تجربه میکنند و همین مساله آنها را در معرض ابتلا به انواع بیماریها قرار میدهد.
روشهای درمان اهمال کاری چیست؟
خوشبختانه با مراجعه به روانپزشک و انجام یک سری راهکارها میتوان اهمال کاری را کنترل و از عواقب آن جلوگیری کرد. اگر در انجام کارهای روزمره خود تعلل میکنید و درگیر نوعی اهمالکاری هستید، راهکارهای زیر در مقابله با اهمال کاری به شما کمک خواهد کرد:
- برای انجام کارها منعطف باشد و در مواجه با اتفاقات ناگهانی به اعصاب و تمرکز خود مسلط باشید.
- رویاپرداز نباشید و واقعیت را ببینید. به خاطر داشته باشید که هیچ وقت همه شرایط برای انجام کارها کاملا ایدهآل نخواهد بود.
- کارها را در مراحل مختلف و گامهای کوچک انجام دهید و بعد از هر بار موفقیت، خودتان را به یک جایزه خوشحال کنید و انگیزه خود را بالا ببرید.
- برای خودتان بیش از حد کار نتراشید، کار زیاد میتواند باعث اهمال کاری شود.
- مدت زمان استفاده از شبکههای اجتماعی را کمتر کنید. شبکههای اجتماعی حجم بالایی از اطلاعات غیرضروری را به ذهن شما وارد میکند و تمرکز را از شما میگیرد.
- اولویتها را بشناسید و با در نظر گرفتن آنها برای انجام کارها برنامهریزی کنید.
- از منفیبافی اجتناب کنید و با دید مثبت به کارها بنگرید.
- به خودتان بیش از حد سخت نگیرید؛ به خاطر داشته باشید که شما انسان هستید نه یک ربات از قبل برنامهریزی شده.
- به جای فکر کردن به ناتوانیها، روی تواناییها و استعدادهای خودتان تمرکز کنید. تواناییهای شما بیش از چیزی است که فکرش را میکنید.
- اگر فراموشکار هستید، از اپلیکیشنهای یادآور یا روش یادداشتکردن برای یادآوری فعالیتهای مهم استفاده کنید.
معرفی چند کتاب در مورد اهمال کاری
آگاهی از اهمالکاری اولین قدم برای مقابله و درمان اهمال کاری است. شما میتوانید با مطالعۀ بهترین کتاب های توسعه فردی آگاهی خود را افزایش دهید و به درک بهتری از خودتان برسید. یکی از کتابهایی که به شما در زمینۀ مقابله با اهمال کاری کمک خواهد کرد، کتاب عادت های اتمی جیمز کلیر است.
کتاب عادت های اتمی بر اهمیت ایجاد عادتهای کوچک و تغییرات تدریجی برای بهبود زندگی و بهرهوری فردی تأکید دارد. برخی از اصول و راهکارها در این کتاب معرفی شدهاند که میتوانند به مقابله با تعلل ورزی کمک کنند. راهکارهایی مثل شکستن اهداف بزرگ به عادتهای کوچکتر، اصل 2 دقیقه، ساختاردهی محیط، استفاده از پاداشها و محرکها و … .
کتاب توانمندی های نهان از آدام گرانت کتاب دیگری است که در یکی از فصلهایش به موضوع اهمال کاری پرداخته است و راهکارهایی را برا مقابله با آن ارائه داده است. یکی از این راهکارها این است که اشتباه کنید و از اشتباه کردن نهراسید.
کتاب طرز فکر دیگر از کتابهای مفید در این زمینه است. کارل دوک در این کتاب دو نوع طرز فکر را بررسی میکند: طرز فکر ثابت و طرز فکر رشد. کتاب “طرز فکر” به شما کمک میکند تا طرز فکر خود را از ثابت به رشد تغییر دهید. با تغییر طرز فکر، میتوانید به چالشها و وظایف دشوار با دیدگاه مثبتتری نگاه کنید و به جای اهمالکاری، به آنها بپردازید.
کتاب چهار هزار هفته یکی دیگر از کتابهایی است که برای مطالعه به شما پیشنهاد میکنیم. اولیور برکمن در این کتاب رویکردی متفاوت و فلسفی به مدیریت زمان ارائه میدهد و بر اهمیت استفاده از زمان بهطور موثر و هدفمند تمرکز میکند. تمرکز بر اولویتها، پذیرش محدودیتها و تغییر نگرش نسبت به مدیریت زمان از اصولی است که در این کتاب به آن پرداخته میشود.
با کلیک کردن بر روی عناوین این کتابها میتوانید آنها را از سایت نشر نوین خریداری کنید.