معرفی کتاب هوش یار
ایتن مولیک در کتاب هوش یار پیشرفت سریع و غیرمنتظرۀ هوش مصنوعی را بررسی می‌کند. پیشرفت در زمینۀ هوش مصنوعی تاثیرات زیادی بر جنبه‌های مختلف زندگی داشته و آن را تغییر داده است. در گذشته، هوش مصنوعی وعده‌های زیادی داده بود، اما بیشتر آنها با سرعتی کند عملی شدند. اکنون با ظهور الگوریتم‌های پیشرفته، به نظر می‌رسد که وارد دورانی جدید از تحولات اساسی شده‌ایم.
در کتاب هوش یار، مولیک از برتری‌های مدل‌های زبانی بزرگ در آزمون‌های علمی خاصی در مقایسه با انسان می‌گوید. برای مثال GPT-4 توانسته است در ارزیابی دشوار وکالت بهتر از درصد شرکت‌کنندگان عمل کند. این حقیقت بیانگر توانایی بالای این مدل‌ها در پردازش و تحلیل اطلاعات است و اهمیت آنها را در زمینه‌های علمی و حرفه‌ای تأکید می‌کند.
با وجود هیجان ناشی از این پیشرفت‌ها، نگرانی‌هایی در مورد تأثیر آنها بر مشاغل، آموزش، تعاملات اجتماعی و هویت انسانی نیز وجود دارد. ایتن مولیک به این پرسش‌ها اشاره می‌کند که چگونه هوش مصنوعی می‌تواند زندگی روزمره ما را تحت تاثیر قرار دهد. ما باید درک عمیق‌تری از تحولات هوش مصنوعی و تاثیرات آن بر جامعه و افراد داشته باشیم و در مورد این موضوعات گفتگو کنیم.
در نهایت، مولیک در کتاب هوش‌یار (Co-Intelligence) بر اهمیت توانایی مدل‌های زبانی بزرگ در انجام وظایفی که به تفکر تحلیلی و خلاقیت نیاز دارند، تأکید می‌کند. این مدل‌ها قادر به انجام کارهایی هستند که تا پیش از این مختص انسان‌ها تلقی می‌شد، و این نکته به وضوح نشان‌دهنده تأثیر عمیق هوش مصنوعی بر زندگی بشر و نیاز به تفکر مجدد در مورد نقش انسان‌ها در آینده است. در ادامه خلاصه کتاب هوش یار یا هوش مشترک از ایتن مولیک را خواهید خواند.
قابلیت‌های مدل‌های زبانی بزرگ به گفتۀ کتاب هوش یار
مدل‌های زبانی بزرگ (LLMs) شبکه‌های عصبی پیشرفته در زمینه تولید زبان و انجام وظایف پردازش زبان طبیعی (NLP) هستند. این مدل‌ها با یادگیری حجم زیادی از داده‌های متنی آموزش می‌بینند و هدف آنها تولید متن‌های منسجم و معنادار است. به‌عنوان مثال، مدل‌هایی مانند GPT از OpenAI و Gemini از گوگل در زمینه‌های مختلف، مانند تولید محتوا و تحلیل متن، قابلیت‌های چشمگیری از خود نشان داده‌اند.
در کتاب هوش یار خواهید خواند که این مدل‌ها می‌توانند تحول گسترده‌ای در وظایفی ایجاد کنند که به درک و تولید زبان نیاز دارد و به ما کمک می‌کنند تا با هوش مصنوعی به‌صورت طبیعی‌تری تعامل کنیم. الگوریتم‌های پردازش زبان پیشرفته، برنامه‌های پیچیده‌ای هستند که به‌منظور درک و تولید زبان انسان طراحی شده‌اند. این الگوریتم‌ها از طریق مدل‌های ریاضی و قواعد زبانی پیچیده، متن‌ها را تحلیل و تفسیر می‌کنند و در نتیجه متن‌های جدیدی تولید می‌کنند.
این فناوری‌ها در زمینه‌هایی مانند ترجمۀ ماشینی، تحلیل احساسات، و درک زبان طبیعی نقش حیاتی دارند و به ماشین‌ها این امکان را می‌دهند که با انسان‌ها به‌صورت طبیعی و هوشمندانه ارتباط برقرار کنند. به‌عبارت دیگر، این الگوریتم‌ها، برای ماشین‌ها این امکان را فراهم می‌آورند که نه‌تنها زبان انسان را بفهمند، بلکه بتوانند به‌طور مؤثر و متناسب با آن پاسخ دهند.
مدل‌های زبانی بزرگ قابلیت‌های خلاقانه‌ای دارند و می‌توانند آثار هنری بصری، شعر، داستان‌های تعاملی و یا موسیقی خلق کنند. Large language models با آنالیز داده و سبک‌ها می‌توانند آثار جدیدی را بسازند که از نظر پیچیدگی و انسجام با آثار انسانی قابل مقایسه است. این ویژگی‌ها به‌ویژه در تولید متن‌های اصیل و برنامه‌نویسی حائز اهمیت هستند، زیرا چالش‌های زیادی را در این حوزه‌ها ایجاد کرده است.
عملکرد بهتر مدل‌های جدید هوش مصنوعی
عملکرد هر نسل جدید از مدل‌های هوش مصنوعی بهتر از نسل قبلی است و سرعت این پیشرفت بسیار بالاست. مولیک در کتاب هوش یار این روند را با پذیرش تدریجی نوآوری‌های تاریخی مانند موتور بخار یا شبکه جهانی وب مقایسه می‌کند. با وجود اینکه پیشرفت‌های حوزۀ فناوری برای اثبات عملکرد و کارایی خود به زمان بیشتری نیاز دارند اما LLM هایی مثل GPT-3 به سرعت قابلیت‌هایشان را بعد از معرفی نشان دادند و این به معنی پتانسیل بالای این مدل‌ها است.
Chat GPT و انقلاب در هوش مصنوعی
برای مثال ChatGPT که توسط OpenAI توسعه یافته توانست خیلی زود به موفقیت برسد و 100 میلیون کاربر جمع کند. این موضوع معیاری جدید برای سنجش سرعت پذیرش و ادغام فناوری‌های نوین به‌وجود آورده است. این مدل به نقطه عطفی در توسعۀ هوش مصنوعی گفتگومحور تبدیل شد و رشد سریع این حوزه را تسریع کرد موفقیت Chat GPT به سه عامل اساسی مرتبط است:
- دسترسی آسان به الگوریتم‌های پیشرفته زبان
- ارائۀ رایگان به کاربران
- افزایش کاربردهای عملی و مفید آن در زمینه‌های مختلف
علاوه بر این، هوش مصنوعی مولد (Generative AI) به‌عنوان نوعی از هوش مصنوعی تعریف می‌شود که می‌تواند محتواهای جدید مانند متن، تصویر یا ویدئو را بر اساس الگوهای موجود تولید کند. این فناوری با ظهور مدل‌های زبانی بزرگ پیشرفت‌های قابل‌توجهی داشته و به توسعۀ سیستم‌های متنوعی در حوزه‌هایی مانند چت‌بات‌ها و تولید محتوا منجر شده است، اگرچه نگرانی‌هایی درباره سوءاستفاده‌های احتمالی از این تکنولوژی نیز وجود دارد.
تاثیر هوش مصنوعی بر مشاغل و اقتصاد
هوش مصنوعی (AI) بر جنبه‌های مختلف زندگی، به‌ویژه مشاغل، آموزش و تعاملات اجتماعی اثر گذاشته است. این فناوری بر نحوۀ تعاملات افراد در محیط‌های کاری اثرگذار است. به همین دلیل باید افراد برای همکاری مؤثر با سیستم‌های هوش مصنوعی آموزش ببینند. برای مثال توانایی هوش مصنوعی در تقلید رفتارهای انسان می‌تواند تعاملات اجتماعی را تغییر دهد و یادگیری مهارت‌های جدید در زمینۀ ارتباطات و همکاری را ضروری کند.
اگرچه هوش مصنوعی هنوز نتوانسته به‌طور کامل جایگزین شود، اما می‌تواند کارهایی مانند تولید محتوای تبلیغاتی و ایده‌پردازی را انجام دهد. این موضوع به انسان‌ها کمک می‌کند تا روی کارهایی تمرکز کنند که به خلاقیت و فکر استراتژیک نیاز دارند. با این حال، نگرانی‌هایی در مورد وابستگی بیش از حد به هوش مصنوعی وجود دارد. این وابستگی ممکن است توانایی‌های انتقادی کارکنان را کاهش دهد و توانایی آنها برای بررسی و تایید درستی نتایج را تضعیف کند.
ایتن مولیک در کتاب هوش یار توضیح می‌دهد که هوش مصنوعی می‌تواند بهره‌وری را افزایش دهد اما ممکن است سبب منسوخ شدن برخی مهارت‌ها و مشاغل نیز بشود. برای مثال هوش مصنوعی می‌تواند در زمینه‌های بازاریابی و مهندسی نرم‌افزار به بهره‌وری کارکنان کمک کند اما تأثیرات این فناوری در صنایع مختلف و بر روی سطوح مهارتی متفاوت است و کارکنانی با سابقۀ عملکرد ضعیف ممکن است بیشترین بهره را از به‌کارگیری آن ببرند.
این شرایط می‌تواند به افزایش نابرابری‌ها و کاهش نیروی کار منجر شود و باعث تشدید نابرابری‌های اقتصادی شود. هوش مصنوعی می‌تواند شکاف‌های موجود در ثروت و فرصت‌ها را عمیق‌تر کند، به‌طوری‌که برخی صنایع از آن بهره ببرند و برخی دیگر با کاهش فرصت‌های شغلی روبرو شوند و ضرر ببینند. همچنین کارکنانی که مهارت کمتری دارند و از هوش مصنوعی استفاده نمی‌کنند درآمد و فرصت شغلی کمتری خواهند داشت.
تحولات در حوزۀ آموزش با پیشرفت هوش مصنوعی
پیشرفت هوش مصنوعی بر آموزش و صداقت آکادمیک هم تاثیر گذاشته است. ایتن مولیک در کتاب هوش یار از این تغییرات به عنوان “Homework Apocalypse” یا «آخرالزمان تکالیف» یاد می‌کند زیرا هوش مصنوعی ممکن است باعث ساده‌تر شدن تقلب در فضاهای آموزش شود. این امر باعث می‌شود که مؤسسات آموزشی نیاز داشته باشند به ارزش واقعی محتوا توجه کرده و به دانش‌آموزان بیاموزند که چگونه به‌طور مؤثر با هوش مصنوعی همکاری کنند. به همین دلیل، لازم است که روش‌های تدریس و برنامه‌های درسی بازنگری شوند تا با واقعیت‌های جدید هم‌راستا شوند.
معلمان امروز با سؤالات پیچیده‌ای مواجه هستند، از جمله اینکه آیا مطالعه مستقل دانش‌آموزان در خانه هنوز منطقی است وقتی که هوش مصنوعی می‌تواند به سؤالات آنها پاسخ دهد. همچنین این پرسش‌ها به این موضوع می‌پردازند که آیا تمرین‌های حل مسئله و نوشتن مقاله همچنان ارزشمند هستند یا خیر. مولیک پیشنهاد می‌کند که با ادغام یادگیری ماشینی و سیستم‌های هوشمند، می‌توان روش‌های تدریس را بهتر کرد. هوش مصنوعی می‌تواند آموزش را با ارائۀ توضیحات متنوع و کمک به توسعۀ فعالیت‌ها و ارزیابی‌ها ارتقا دهد و امکان یادگیری را شخصی‌سازی کند.
کمرنگ شدن مرز بین تعاملات انسانی و ماشینی با پیشرفت هوش مصنوعی
با پیشرفت هوش مصنوعی و تعامل انسان‌ها با مدل‌های زبانی پیشرفته، مرز بین تعاملات انسانی و ماشینی به تدریج محو می‌شود. این نوع تعاملات، در حالی که می‌توانند برای کار و یادگیری مفید باشند، چالش‌های جدیدی را در درک روابط انسانی ایجاد می‌کنند. مولیک در کتاب هوش یار به پیشرفت چت‌بات‌ها و موجودیت‌های مجازی اشاره می‌کند که به‌طور فزاینده‌ای قادر به شبیه‌سازی مکالمات انسانی به شیوه‌ای متقاعدکننده هستند.
به‌عنوان مثال، بسیاری از کاربران با «رپلیکا»، یک چت‌بات هوشمند، پیوندهای عاطفی عمیق برقرار کرده و با وجود آگاهی از غیرانسانی بودن این تعاملات، به آنها وابسته شده‌اند. این تعاملات نه‌تنها بر کاربران مستقیم تأثیر می‌گذارد بلکه ممکن است بر دیگران که به‌طور غیرمستقیم تحت تأثیر قرار می‌گیرند نیز اثر بگذارد. افراد ممکن است احساسات و آگاهی را به سیستم‌های هوشمند نسبت دهند، و با افزایش توانایی‌های این فناوری، خطر شکل‌گیری روابط ناپایدار و مضر نیز افزایش می‌یابد. این موضوع باعث ایجاد نگرانی در مورد حریم خصوصی و سلامت روان افراد شده است.
سرنوشت هوش مصنوعی به نقل از کتاب هوش یار
پیشرفت هوش مصنوعی با این سرعت ممکن است پیامدهای اجتماعی مختلفی داشته باشد. اتان مولیک در کتاب هوش یار از این پیامدها صحبت کرده است. به عقدیۀ او توسعۀ هوش مصنوعی ممکن است در چهار مسیر ادامه یابد. نتایج این مسیرها بسیار متفاوت خواهد بود و هر سناریو نیاز به رویکردی عمیق برای حکمرانی بر فناوری هوش مصنوعی دارد. این چهار مسیر به شرح زیر است:
- ثبات: هوش مصنوعی به حالتی ثابت برسد و تغییر خاصی نکند
- پیشرفت مداوم: به‌صورت تدریجی و مداوم پیشرفت کند
- رشد نمایی: به‌سرعت و به‌صورت نمایی رشد کند
- تکامل به آگاهی فراتر از انسان: به حالتی از آگاهی برسد که از توانایی‌های انسانی بیشتر است
این مسیرها سناریوهای مختلفی برای توسعه هوش مصنوعی در نظر دارند که هر کدام با پیامدهای متفاوتی برای جامعه و حکمرانی همراه هستند. محدودیت‌های فناوری، واکنش‌های عمومی و ویژگی‌های خاص هوش مصنوعی می‌تواند شانس وقوع این مسیر را بیشتر یا کمتر کند.
پیشرفت‌های هوش مصنوعی می‌توانند از طریق نحوۀ انتشار اطلاعات غلط و اختلال در بازارهای شغلی تاثیرات عمیقی بر جامعه بگذارند. با افزایش تولیدات هوش مصنوعی، نیاز به بازنگری در رویکردهای تأیید صحت و اصالت محتوای دیجیتال احساس می‌شود. البته که این پیشرفت‌ها ممکن است بسیار مفید باشند اما بدون چالش نخواهد بود؛ باید سعی کرد این چالش‌ها را از بین برد تا بتوان به کمک هوش مصنوعی کیفیت زندگی را افزایش داد.
چالش‌های پیشرفت هوش مصنوعی به روایت کتاب هوش یار
پیشرفت هوش مصنوعی می‌تواند تحولاتی حیاتی را برای بقای بشر رقم بزند اما اگر این پیشرفت بدون مدیریت و نظارت مناسب باشد، بشریت با چالش‌ها و پیامدهای جدی‌ای روبه‌رو خواهد شد. هوش مصنوعی می‌تواند سبب احیای نوآوری‌های فراموش‌شده باشند و کیفیت زندگی را بهتر کنند. البته ممکن است این کار خطرات و پیامدهای منفی نیز داشته باشد.
مسیری که هوش مصنوعی طی می‌کند پر از عدم قطعیت است. در کتاب هوش یار مولیک نتایج مختلف امیدوار کننده و ناامید کننده را بررسی می‌کند. هوش مصنوعی می‌تواند با کمک به حل تغییرات اقلیمی و یا حتی از بین بردن بیماری‌ها باعث افزایش رفاه انسان‌ها شود. اما اگر هوش مصنوعی با اهداف ما هم‌راستا نباشد ممکن است ما را به شکل تهدید ببیند و سعی کند ما را از مسیر بردارد.
مولیک معتقد است که ما در حال حاضر قادر هستیم سیستم‌های هوش مصنوعی را با اصول و اخلاقیات انسانی هم‌راستا کنیم. ما باید به یاد داشته باشیم که تدابیری برای جلوگیری از سوءاستفاده از سیستم‌های هوش مصنوعی در فعالیت‌هایی که ممکن است آسیب برساند، مانند تولید محتوای مضر، انتشار اطلاعات نادرست یا کمک به فعالیت‌های غیرقانونی، اجرا کنیم.
مولیک در کتاب هوش یار بر اهمیت گفت‌وگو و همکاری بین ذینفعان از جمله توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی، دانشگاهیان، سیاستگذاران و عموم مردم تأکید می‌کند. او معتقد است که درک پیامدهای پیشرفت هوش مصنوعی و ادغام دیدگاه‌های متنوع می‌تواند به کاهش خطرات و حداکثر کردن مزایا کمک کند.
با ترویج همکاری، ذینفعان می‌توانند به‌طور مشترک برای ایجاد راهنماها، مقررات و چارچوب‌های اخلاقی که استفادۀ ایمن و سودمند از هوش مصنوعی را ترویج می‌کند، کار کنند. این تلاش جمعی به کاهش خطرات، حداکثر کردن مزایا و شکل‌دادن به تأثیر آینده هوش مصنوعی بر جامعه کمک می‌کند.
چه کسانی باید کتاب هوش یار را بخوانند؟
این کتاب به افرادی که کارشان به هوش مصنوعی مرتبط می‌شود، افرادی که می‌خواهند در کار خود از هوش مصنوعی استفاده کنند، مبتدیان هوش مصنوعی که به دنبال ارتقاء مهارت‌های کاربری خود هستند و کسانی که دوست دارند بیشتر در مورد هوش مصنوعی اطلاعات کسب کنند پیشنهاد می‌شود.
احسان –
یکی از بهترین کتاب هایی که در مورد هوش مصنوعی خوندم. واقعا به زبان ساده دغدغه هایی که هوش مصنوعی اجاد میکنه رو توضیح میده. ممنون از اینکه این کتاب رو ترجمه کردی نشر نوین.
علی –
کتاب رو سفارش دادم و منتظرم برسه دستم. قسمت هایی از نشخه انگیسیش رو خوندم و به نظرم خیلی خوب میاد.