رابرت ساپولسکی (رابرت ام. ساپولسکی) نامی آشناست که هر روز بیشتر به گوش هر کدام از ما میخورد و کنجکاوی بیشتری را ایجاد میکند که رابرت ساپولسکی کیست و چرا این ساپولسکی معروف، چنین طرافداران و خوانندگان پرشوری دارد؟
در ادامه با شما از زبان ناشری صحبت خواهیم کرد که برای اولین بار در ایران، کتابهای رابرت ساپولسکی را با دریافت کپی رایت (با خرید حق انتشار در ایران) منتشر کرده است.
اگر به زبان فارسی و یا انگلیسی نام رابرت ساپولسکی را جستجو کرده باشید، احتمالاً شما نیز تصاویر متعددی از ساپولسکی را در کنار بابونها مشاهده کردهاید (بابون نام دستهای از میمونهای آفریقایی است.) حتی اگر وارد وبسایت ساپولسکی هم شوید، در اولین تصویر ردپای بابون جوانی را خواهید دید. همینطور در صفحهی ساپولسکی در آمازون، احتمالاً مشاهدهی عکس پروفایل او توجه شما را به خود جلب خواهد کرد و شاید با خودتان فکر کنید این شخص ظاهراً با دیگر نویسندگانی که قبلاً از آنها کتابی خواندهاید تفاوتهای بسیاری دارد.
قرار است در این مطلب نه از تفاوت ظاهری، بلکه از تخصص، تجربیات و دانش انسانی به نام رابرت ساپولسکی صحبت کنیم.
اندکی در باب تخصص رابرت ساپولسکی
رابرتام. ساپولسکی (Robert Sapolsky)، پژوهشگر نامدار حوزههای زیستشناسـی و عصبشناسـی در دانشـگاه اسـتنفورد و همکار پژوهشـی موسسـۀ تحقیقات پسـتانداران موزۀ ملی کنیا اسـت. او بیش از ۳۰ سال از عمرش را صرف مطالعۀ بابونهای ساوانا در اکوسیستم سرنگتی در شرق آفریقا کرد و مطالعات شگفتانگیزی انجام داد.
ساپولکسی با تحقیقات علمی ارزشمند خود باورهای پیشین ما را به چالش میکشد و دریچهای نو و چندوجهی به علم میگشاید. دستآورد پژوهشهای او در کتابهای «رفتـار»، «چرا گورخرها زخممعده نمیگیرند»، «خاطـرات یـک نخسـتی»، «مشـکلاتی با تستوسـترون» و مجلات علمی چون دیسـکاور وِد سـاینس منتشر شده است.
آنچه اهمیت دارد: رویکرد بینرشتهای
ساپولسکی میگوید که روشهای تبیینی جدا از یکدیگر نیستند، بلکه هر یک از آنها محصول همه تأثیرهای زیستی پیشینی هستند که بر سایر عوامل بعدی تأثیرگذارند.
از نظر او روشهای خاص و محدود نمیتواند ابعاد مختلف یک موضوع را پوشش دهد و لازم است زوایای مختلف آن را در نظر گرفت.
برخی دانشمندان ممکن است بنا به ضرورت، تحقیقاتشان روی موضوعی محدود متمرکز شود؛ چراکه محدودیتهایی برای پیگیری فردی در یک موضوع وجود دارد، اما بیشک آنها میدانند که روشهای محدود و خاص، دربرگیرنده تمام ماجرا نیست. وقتی یک دانشمند فکر میکند که میتوان رفتار انسان را تنها از یک منظر به صورت کامل توضیح داد، تبعات ماجرا میتواند بسیار فراتر از یک موضوع دانشگاهی باشد.
ساپولسکی تبیین و توضیح مسائل در دستهبندیهای خاص چون «عصبزیستشناختی»، «ژنتیکی» یا «تکوینی» را کنار میگذارد و به تبیین رویکردی چندوجهی میپردازد. به عنوان مثال؛ نمیتوان نتیجه گرفت که یک رفتار مشخص ناشی از یک ژن، هورمون یا ضربهای در دوران کودکی است؛ بلکه مجموعۀ عاملهای دیگری در بروز آن نقش دارند.
اهمیت پیشینه؛ در خلا به جایی نمیرسیم
ساپولسکی میگوید در علم پزشـکی و چگونگی اندیشیدن ما دربارۀ بیماریهای گوناگون، انقلابی رخ داده که تبیینکننده ارتباط بدن و ذهن اسـت. به عبارت دیگر؛ شـناخت انـواع شـیوههایی کـه در آن احساسها و شخصیت میتواننـد بـر عملکـرد و سلامت هـر سـلولی در بدن، بازتابی شگرف داشـته باشند. ایـن موضوع به نقش اسـترس در آسـیبپذیرتر کـردن برخـی از مـا در برابـر بیمـاریها و روشهـای برخورد مـا با عوامل اسـترسزا میپردازد؛ اینکـه شناخت و درمان یـک بیمـاری، نـه در خلأ کـه بـا توجه به شـرایط فـرد مبتلا امکانپذیر خواهد بود.
علم برای همه؛ سادهسـازی ایدههـای پیچیـده
برخلاف بسیاری از پژوهشگران، ساپولسکی میکوشد پیچیدگیهای علمی را با زبانی روان، گیرا و گاه طنزآمیز برای همه بیان کند. او میگوید هـر کتـاب علمـی میبایست چنـان شـوری بـرای افـراد غیردانشـمند برانگیـزد که موضـوع بـرای خوانندگانـی ناعلاقـهمند نیـز جالب و قابل فهم شـود.
ساپولسکی میگوید که همه میتواننـد از ایـن ایدههـا بهـره ببرنـد و از زیربنای علمی آنهـا شگفتزده شـوند. علـم برخی از زیباترین و شگفتترین پازلهـای زندگـی را در برابر دیدگانمان میگـذارد، برخی از گفتمانهای اخلاقی ما را با چالشیترین ایدههـا روبهرو میسازد یا گاهی زندگیمان را بهبـود میبخشـد.
در پایان اگر قصد تهیهٔ کتابهای رابرت ساپولسکی را دارید، میتوانید از طریق صفحهٔ کتاب رفتار و صفحهٔ کتاب چرا گورخرها زخم معده نمیگیرند، آنها را تهیه کنید.