امروزه بسیاری از کارها و امور روزمرۀ ما به واسطۀ گوشی تلفن همراهمان انجام میشود. بررسی اخبار، خرید و فروش کالا، جابهجایی پول، دریافت وام و حتی مطالعه و تحصیل از جمله کارهایی هستند که با گوشیهای همراه انجام میشوند. اما وجود شبکههای اجتماعی مختلف، باعث شده تا در کنار انجام این امور حیاتی ساعتهای زیادی از وقتمان را صرف جستجوی بیهوده در شبکههای اجتماعی کنیم. استفاده زیاد از گوشی به خصوص برای کودکان و نوجوانان مضر است و میتواند باعث مشکلاتی در آنها شود. در ادامه در مورد عوارض استفاده زیاد از گوشی و تاثیر آن در کاهش مهارتهای اجتماعی کودکان و نوجوانان بیشتر توضیح خواهیم داد.
- عوارض استفاده زیاد از گوشی و آسیب های فضای مجازی برای دانش آموزان
- فواید و مضرات گوشی برای کودکان
- عوارض استفاده زیاد از گوشی برای کودکان
- عوارض استفاده زیاد از گوشی برای مغز
- چگونه گوشی را ترک کنیم و درس بخوانیم؟
- عوارض استفاده زیاد از گوشی به روایت کتاب نسل مضطرب جاناتان هایت
عوارض استفاده زیاد از گوشی و آسیب های فضای مجازی برای دانش آموزان
از قشرهایی که به شدت تحت تاثیر عوارض استفاده زیاد از گوشی قرار میگیرند، دانش آموزان هستند. اگرچه که بعد از شیوع کرونا آموزش مجازی به بخش مهمی از آموزشهای مدارس تبدیل شده است و دسترسی به منابع آموزشی را راحتتر کرده است، اما فعالیت در شبکههای اجتماعی آسیبهای جبرانناپذیری برای دانش آموزان نیز به همراه دارد. مهمترین آسیبهای فضای مجازی در دانش آموزان عبارت اند از:
- افت تحصیلی: استفاده مداوم و کنترل نشده از فضای مجازی در کنار آموزش مجازی، باعث کاهش تمرکز، حواس پرتی و در نتیجه افت تحصیلی دانش آموزان میشود.
- بینظمی: استفاده از شبکههای مجازی، باعث به همریختگی برنامه درسی و کاری دانش آموز و در نتیجه بینظمی او میشود.
- اختلال خواب: امواج گوشی تلفن همراه با تاثیر بر مدارهای مغزی، کیفیت خواب دانش آموزان را کاهش داده و باعث بروز اختلالات خواب میشود.
- اعتیاد به اینترنت: استفاده مداوم از تلفن همراه باعث اعتیاد به اینترنت و شبکههای مجازی در دانش آموزان میشود.
- تنبلی: دسترسی راحت به منابع آموزشی، راحتترشدن روند تقلب در آموزشهای مجازی و اتلاف وقت در شبکههای مجازی، باعث تنبلی کودکان میشود. تنبلی و کم تحرکی خود عوارض جبرانناپذیر دیگری به همراه دارد.
فواید و مضرات گوشی برای کودکان
از عوارض استفاده زیاد از گوشی برای کودکان تاثیر آن روی مهارتهای فردی است. به طور کلی روانشناسان توصیه میکنند در سنین پایین به کودکان گوشی ندهید، زیرا این کار روی مهارتها و عملکرد مغزی آنها تاثیر بدی میگذارد. اما متاسفانه استفاده اطرافیان از گوشی، باعث کنجکاوی کودک برای استفاده از گوشی میشود و در نهایت، پدر و مادر برای آرام کردن کودک تسلیم او شده و اجازه میدهند با گوشی بازی کند. استفاده از گوشی برای کودکان فواید زیر را دارد:
- زمانی که کودک شما گوشی داشته باشد و برقراری تماس در شرایط اضطراری را بلد باشد، دسترسی به شما در شرایط مختلف برای او راحتتر میشود.
- گوشی یک سرگرمی سریع و در دسترس است و میتواند در موقعیتهای حوصله سربر مثل انتظار برای معاینه پزشک یا مهمانیهای مختلف کودک را سرگرم کند.
- کودکان با گوشی میتوانند به اطلاعات درسی و غیردرسی مفید و مناسبی دست پیدا کنند.
- گوشی تلفن همراه به کودک این امکان را میدهد که با دوستان و همسالان خودش معاشرت کند.
البته گوشی تلفن همراه مضراتی هم برای کودکان به همراه دارد. برای مثال:
- استفاده زیاد و غیرکنترلشده از گوشی مانعی جدی در موفقیت تحصیلی کودکان است.
- تهیه گوشی با هر قیمتی برای کودکانی که مسئولیتپذیر نیستند و گوشی خود را جا میگذارند، باعث ضرر مالی میشود.
- استفاده زیاد از گوشی سلامت جسم و روان کودک را تهدید میکند.
- مشاهده تصاویر و فیلمهای نامناسب، تمایل به انجام رفتارهای ناهنجار و اشتباه و … از دیگر مضرات استفاده از گوشی تلفن همراه برای کودکان هستند.
عوارض استفاده زیاد از گوشی برای کودکان
از عوارض استفاده زیاد از گوشی برای کودکان آسیبهای جسمی و روانی است. زمانی که کودکان به طور مداوم از گوشی تلفن همراه استفاده میکنند، از لحاظ جسمی و روانی آسیب میبینند. این آسیبها جوانان و نوجوانان را هم تهدید میکند، اما دورۀ کودکی به دلیل اینکه زمان شکلگیری شخصیت فرد است، اهمیت حساستر است. عوارض استفاده زیاد از گوشی برای کودکان شامل موارد زیر است:
- استفاده از تلفن همراه منجر به افت تحصیلی کودک میشود.
- امواج تلفن همراه تاثیر بدی روی مغز و عملکردهای شناختی کودک میگذارد.
- استفاده مداوم از گوشی باعث بیتحرکی، تنبلی و چاقی کودکان میشود.
- فعالیت غیرکنترلشده در شبکههای مجازی، کودکان را در معرض خطر افراد کلاهبردار، قلدرهای مجازی و البته بیماران جنسی قرار میدهد.
عوارض استفاده زیاد از گوشی برای مغز
استفاده زیاد از گوشی در بلندمدت باعث آسیب به ساختارهای مغزی میشود. از جمله عوارض استفاده زیاد از گوشی برای مغز میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- اعتیاد به اینترنت و گوشی تلفن همراه، تعادل شیمیایی مغز را به هم میزند.
- استفاده از گوشی میتواند ظرفیت شناختی مغز را کاهش دهد. برای مثال تمرکز برای به خاطرسپردن شمارهها و اسامی از بین میرود زیرا تمام چیزها را میتوان در حافظه گوشی ذخیره کرد. انسان زمانی که بداند منبع اطلاعاتی به راحتی در دسترس او قرار دارد، از منابع شناختی درونی خودش کمتر استفاده میکند.
- توانایی مطالعه و درک مطالب را کاهش میدهد. محققان در آخرین تحقیقات خود دریافتند که استفاده از دستگاههای الکترونیکی به خصوص تلفن همراه برای مطالعه مطالب مختلف، باعث افزایش فعالیت در قشر پیش پیشانی مغز و در نتیجه کاهش توانایی درک مطلب میشود.
- استفاده زیاد از گوشی باعث بروز اختلالات اجتماعی و رفتاری و در نتیجه ناتوانی در برقراری ارتباط اجتماعی و عاطفی میشود.
- استفاده مداوم از گوشی هوشمند، روی روند طبیعی مغز تاثیر گذاشته و باعث اختلال در خواب میشود.
- اعتیاد به گوشی باعث تنبلی ذهنی میشود.
وبسایت verywellmind.com در مورد عوارض استفاده زیاد از گوشی برای مغز میگوید:
“استفاده از تلفن همراه میتواند باعث تغییرات شیمیایی در مغز شود، ظرفیت شناختی را کاهش دهد و تمرکز را مختل کند. حتی زمانی که تلفن خاموش است اما در دسترس قرار دارد، ذهن ما ناخودآگاه به آن وابسته میشود، که این وابستگی میتواند منجر به کاهش حافظه کاری و افزایش ترس از دست دادن (FOMO) شود.”
چگونه گوشی را ترک کنیم و درس بخوانیم؟
بعد از همهگیری ویروس کرونا و به دنبال آن آنلاین شدن کلاسهای درس، استفاده از گوشی در دانشآموزان و دانشجویان بیشتر از قبل شد. این شکل از آموزش اگر چه که از آسیب به طبیعت جلوگیری میکند، اما باعث کاهش کیفیت یادگیری دانشآموزان میشود. زیرا استفاده زیاد از گوشی در آنها تبدیل به یک عادت شده و هنگام درس خواندن نمیتوانند به خوبی تمرکز کنند. خوشبختانه برای جلوگیری از عوارض استفاده زیاد از گوشی و ترک آن به هنگام درس خواندن، راهکارهای زیادی وجود دارد. در ادامه چند نمونه از این راهکارها را توضیح میدهیم:
گوشی را به رختخواب خود نبرید
یکی از بدترین عادتها، بردن گوشی تلفن همراه به رختخواب و چک کردن آن قبل و بعد از خواب است. اگر قبل از خواب گوشی خود را چک کنید و چرخی در شبکههای اجتماعی بزنید، این عامل کیفیت خواب شما را کاهش میدهد و صبح با خستگی بیشتری از خواب بیدار خواهید شد. همچنین چککردن گوشی بلافاصله بعد از بیدارشدن از خواب، باعث آشفتگی ذهن و مشکل تمرکز میشود.
پس اگر میخواهید گوشی را ترک کنید، در ابتدا باید عادت چک کردن گوشی در رختخواب را ترک کنید. البته برخی از گوشی برای هشدار بیدارشدن استفاده میکنند که در این صورت عیبی ندارد. اما اگر آلارم گوشی بهانهای برای چرخیدن در شبکههای مجازی است، بهتر است از ساعتهای رومیزی برای بیدار شدن استفاده کنید.
در مدت مطالعه به هیچ وجه از گوشی استفاده نکنید
اگر میخواهید تمرکز بیشتری هنگام درس خواندن داشته باشید و با کیفیت درس بخوانید، به هیچ وجه نباید گوشی را به میز تحریر و مطالعۀ خود ببرید. حتی در زمان استراحت هم نباید با گوشی کار کنید، زیرا این کار باعث کاهش تمرکز و پرتشدن حواستان میشود. در زمان مطالعه سعی کنید گوشی را تا جایی که ممکن است از خودتان دور کنید و یا آن را خاموش کرده و به یکی از افراد خانواده تحویل دهید.
کم اما مفید درس بخوانید
زمانی که راندمان شما هنگام مطالعه بالا برود، درس را خوب یاد میگیرید و عملکرد خوبی دارید، همین باعث فاصله گرفتن از گوشی و ترک آن میشود. شیرینی رسیدن به موفقیت بسیار لذتبخشتر از گشتن بیهوده و بیهدف در شبکههای اجتماعی است. پس سعی کنید بهترین روش مطالعه برای خودتان را پیدا کرده و با استفاده از آن، راندمان خود را در حین مطالعه بالا ببرید.
گوشی را خاموش کنید و صدای آن را قطع کنید
هر فرد در گوشی خود حداقل چهار شبکه اجتماعی دارد و در طول روز پیامهای زیادی در هر کدام از آنها دریافت میکند. هر یک اعلانهای این شبکههای اجتماعی، در واقع یک کارت دعوت است که شما را به استفاده از گوشی سوق میدهد. بنابراین بهتر است در زمان مطالعه، تمام اعلانهای گوشی را قطع کرده و با تمرکز بیشتری درس بخوانید.
برنامههای اعتیادآور را پاک کنید
هر فرد بنا به علایق خود، به حداقل یکی از شبکههای اجتماعی وابستگی زیادی دارد. این وابستگی میتواند آنقدر زیاد باشد که باعث اعتیاد به گوشی شود. اینستاگرام، تلگرام، توئیتر و تیک تاک نمونههایی از برنامههای اعتیادآور هستند و باعث کاهش تمرکز شما هنگام درس خواندن میشوند. گشتن بیهدف در این شبکهها، ذهن شما را خسته و آشفته میکند. به این نکته توجه کنید که زندگی بدون این برنامهها هم امکانپذیر است، پس بدون نگرانی آنها را پاک کنید تا تمرکز بیشتری داشته باشید.
از امکانات محدود کننده گوشی استفاده کنید
تقریبا تمام گوشیهای هوشمند، یک دستیار هوشمند دارند که میتوان از آنها برای کاهش استفاده از شبکههای اجتماعی استفاده کرد. به کمک این دستیار هوشمند شما میتوانید زمان استفاده از یک برنامه را محدود کرده و در بقیه اوقات آن را قفل کنید. این کار نقش مهمی در کاهش استفاده از گوشی و جلوگیری از عوارض استفاده زیاد از گوشی میشود.
برای درس خواندن برنامهریزی کنید
یکی از بهترین راههای مقابله با استفاده زیاد از گوشی در هنگام مطالعه، برنامهریزی درست برای درس خواندن است. اگر کنکور دارید یا میخواهید برای یک آزمون مشخص آماده شوید، باید برنامهریزی درست و دقیقی برای خود تدوین کنید. زمانی که خود را طبق این برنامه منظم غرق در مطالعه کنید، شوق و انگیزه کافی برای ترک گوشی در شما ایجاد خواهد شد. پس با روشهای مختلف سعی کنید درس خواندن را تبدیل به یک سرگرمی مهیج برای خودتان کنید، طوری که برای فرار از آن دنبال بهانه نباشید.
عوارض استفاده زیاد از گوشی به روایت کتاب نسل مضطرب جاناتان هایت
کتاب نسل مضطرب نوشته جاناتان هایت، یکی از بهترین کتابهایی است که در مورد عوارض استفاده زیاد از گوشی در جوانان و نوجوانان نوشته شده است. جاناتان هایت در این کتاب به خوبی در مورد آسیبهای تلفن همراه، شبکههای اجتماعی و همچنین نگرانی بیش از اندازه والدین در مراقبت از کودکان خود در برابر این شبکهها صحبت میکند.
نسل زد اولین نسلی هستند که به واسطه تلفنهای هوشمند با هجمه زیاد اطلاعات درست و غلط شبکههای اجتماعی مواجه شدند. این تلفنها در کنار مزایای بیشماری که دارند، سیل عظیمی از مشکلات روانی همچون افسردگی، انزوا، اضطراب، تمایل به خودکشی و ناامیدی را هم برای بزرگسالان و هم برای نوجوانان ایجاد کردهاند.
جاناتان هایت معتقد است که تلفنهای هوشمند با ورود به زندگی کودکان، فرصت تجربهکردن را از آنها میگیرند و به این ترتیب منجر به چهار آسیب بنیادین شامل محرومیت و اضطراب اجتماعی، محرومیت از خواب، عدم تمرکز و اعتیاد در آنها میشوند.
کتاب نسل مضطرب در چهار بخش نوشته شده و در آن در مورد آسیبهای شبکه اجتماعی، تاثیر آنها بر سلامت روان و همچنین راهکارهایی برای مقابله با این آسیبها بیان شده است. برای آگاهی بیشتر در مورد عوارض استفاده زیاد از گوشی مطالعه این کتاب را به شما پیشنهاد میکنیم.