حتما جملۀ «انسان جایز الخطا است» تا کنون به گوشتان خورده باشد. این جمله عین حقیقت است، زیرا اگر دقت کنید تمام اطرافیان شما یا حتی خودتان، حداقل یک بار در زندگی‌تان مرتکب اشتباه شده‌اید. اشتباهات کوچک و بزرگی که جبران آن‌ها برایتان بسیار دردسرساز شده است. چطور می‌توان جبران اشتباه کرد؟
با اینکه بیشتر مردم اشتباه را موضوعی منفی می‌دانند و در تمام زندگی خود سعی در دوری از آن دارند، اشتباه‌ها و درس گرفتن از آن‌ها عامل مهمی در رسیدن به موفقیت است. هیچ فرد موفق و ثروتمندی در دنیا وجود ندارد که در کل عمرش، حتی یک بار هم مرتکب اشتباه نشده باشد. واقعیت این است که به جای جلوگیری از اشتباه، باید درس گرفتن از آن را یاد بگیرید.
اما متاسفانه بیشتر مردم اشتباه‌هایشان را به حال خود رها می‌کنند و با شروع مجدد، دوباره مرتکب همان اشتباه‌ها می‌شوند. درس گرفتن از اشتباه و سعی برای جبران آن، یکی از موضوعات مهمی است که باید در زندگی خود آن را اجرا کنید. نادیده گرفتن خطاها و اشتباهات ، چیزی به جز ناامیدی شکست و از دست دادن فرصت‌های مهم را به دنبال ندارد. اگر می‌خواهید با اهمیت اشتباه کردن، جبران و درس گرفتن از آن آشنا شوید، در ادامه این مقاله همراه ما باشید.
فهرست مطالب
- اشتباه جزئی مهم از زندگی
- چرا اشتباه کردن خوب است؟
- تفاوت شکست و اشتباه
- چرا اشتباه می‌کنیم؟
- چرا یک اشتباه را تکرار می‌کنیم؟
- چگونه از اشتباهات خود درس بگیریم؟
- چرا پذیرش اشتباهات مهم است؟
- چطور اشتباهات را جبران کنیم؟
- چگونه دیگران را متوجه اشتباهشان کنیم؟
- معرفی کتاب با موضوع جبران اشتباه
اشتباه جزئی مهم از زندگی
آیا کسی را می‌شناسید که در زندگی‌اش مرتکب کار اشتباه نشده باشد؟ اشتباه حتما نباید مالی یا عملکردی باشد، گاه یک تصمیم گیری غلط است که روی زندگی خودتان و دیگران می‌تواند اثر بگذارد. بدون اشتباه این زندگی معنایی ندارد. شما در کودکی بارها زمین خورده‌اید تا در نهایت راه‌رفتن را یاد گرفتید. اینکه هیچ گاه اشتباه نکنید مهم نیست، مهم این است که بتوانید از آن‌ها درس بگیرید، جبران کنید و از تکرار دوباره آن‌ها جلوگیری کنید.
چرا اشتباه کردن خوب است؟
اشتباهات در نگاه اول خطرناک و مهلک به نظر می‌رسند، اما می‌تواند فوایدی را هم به دنبال داشته باشد. از جمله دلایل اهمیت خطا کردن عبارت‌اند از:
- توجه شما را به جزئیات و ظرافت‌ها جلب می‌کند.
- چیزهای ندانسته را به شما نشان می‌دهد.
- باعث افزایش علم و آگاهی شما می‌شود.
- میزان آمادگی و توانایی‌هایتان را به شما نشان می‌دهد.
- باعث افزایش انگیزه و امید می‌شود.
- باعث افزایش سرعت و دقت می‌شود.
- به تصمیم‌گیری بهتر کمک می‌کند.
- تجربه‌کردن را به شما می‌آموزد.
- کمک می‌کند تا برنامه‌ریزی بهتری برای آینده و زندگی خود انجام دهید.
- فروتنی و تواضع را به دنبال دارد.
- به رفع بی‌عدالتی‌ها کمک می‌کند.
- کمک می‌کند تا علایق خود را بهتر کشف کنید.
- خط قرمزها و مشکلات رابطه را بهتر مشخص می‌کند.
تفاوت شکست و اشتباه
اشتباه نوعی خطا در قضاوت، سوء تفاهم، یا کار غلط است. همیشه هم نیّت بدی پشت اشتباهات نیست و بسیاری از آن‌ها تصادفی هستند. در طرف مقابل شکست به معنی عدم موفقیت (بر اساس تعریف افراد از موفقیت) یا ناتوانی در برآورده کردن انتظارات است. تعریف هرکس از شکست متفاوت است. چند اشتباه پی در پی ممکن است باعث شکست شود و باید علت شکست را کشف کرد اما این دو اصطلاح به یک معنی نیستند.
اشتباهات و شکست‌ها تجربه‌های ارزشمندی برای یادگیری هستند. آنچه واقعاً مهم است درس‌هایی است که از اشتباهاتمان می‌گیریم، و اینکه چگونه یاد می‌گیریم آن‌ها را تکرار نکنیم. هیچ‌کس دوست ندارد شکست بخورد، حتی اگر همه به جنبه‌های مثبت شکست اذعان داشته باشیم.
انسان‌ها به ندرت فرض می‌کنند کسی که پروژه‌ای را شروع کرده و در آن شکست خورده، آدم بدی است. اما وقتی کسی مرتکب اشتباهی می‌شود، اغلب خودش را آدم بدی می‌پندارد و کسانی که شاهد آن اشتباه بوده‌اند نیز معمولاً همین فکر را می‌کنند. در مقابل، آنچه شما را به آدم بدی تبدیل می‌کند، این است که اشتباهی مرتکب شوید، آن را تصحیح نکنید و از آن درس نگیرید و رفتار آینده‌تان را تغییر ندهید.
چرا اشتباه می‌کنیم؟
اشتباه کردن در زندگی اجتناب‌ناپذیر است و انسان اشتباه می‌کند و نمی‌توان به صورت کامل از آن دوری کرد. آنچه مهم‌تر از هر اشتباه یا بزرگی آن است، واکنش به آن است. شما می‌توانید از بسیاری از اشتباهات خود به عنوان فرصتی برای یادگیری استفاده کنید. با اشتباه کردن و یادگیری از شکست‌های خود می‌توانید مهارت‌هایتان را بهبود بخشید. تا زمانی که در حال یادگیری هستید، اشتباه کردن برای شما مفید است.
دلایل زیادی وجود دارد که باعث اشتباه کردن انسان‌ها می‌شود. یکی از دلایل اشتباه کردن انسان‌ها ساده‌سازی مغز است. ذهن ما برای بقا تلاش می‌کند و برای همین از میانبرهای ذهنی استفاده می‌کند. برای مثال ما چیزهایی که به تازگی دیده‌ایم را مهم‌تر از واقعیت‌های آماری می‌دانیم.
دلیل دیگر اشتباه کردن، خطاهای شناختی است. سوگیری تاییدی، شخصی‌سازی، فاجعه سازی و … از خطاهای شناختی هستند که می‌توانید در مقالۀ خطاهای شناختی با آن‌ها آشنا شوید. از دلایل دیگر اشتباه کردن می‌توان به دخیل بودن احساسات در تصمیم‌گیری، ناقص بودن اطلاعات ما، به کار بردن اطلاعات نادرست، تاثیرات اجتماع و فرهنگ و عوامل زیستی و فیزیولوژیک مثل خستگی، گرسنگی، خواب ناکافی و حتی مصرف کافئین اشاره کرد.
چرا یک اشتباه را تکرار می‌کنیم؟
بعضی وقت‌ها ما با اینکه می‌دانیم کاری درست نیست اما آن را دوباره تکرار می‌کنیم، برای مثال از رستورانی که قبلا در آن غذا خوردیم و راضی نبوده‌ایم دوباره غذا می‌گیریم. اخیرا تحقیقات نشان داده که فکرکردن در مورد این اشتباهات، مغز را به سمت تکرار دوباره آن‌ها می‌برد. در ظاهر شاید متوجه کار اشتباه خود شده‌اید و از آن درس گرفته‌اید، اما اینطور نیست و شما فقط به آن فکر کرده‌اید.
بعد از اینکه یک بار اشتباه می‌کنید، مغز در مواجهه بعدی با آن شواهد و مستندات ضعیف‌تری برای خودش پیدا می‌کند. این مستندات کافی نیستند و در نهایت باعث می‌شوند شما بار دیگر هم آن اشتباه را مرتکب شوید. مغز شما بعد از اشتباه برای درک دلایل بروز اشتباه تلاش کرده اما زمان کافی نداشته است. اگر ساعت‌ها و روزهای زیادی را صرف فکر کردن به اشتباه خود کنید، مغز فرصت کافی برای یافتن مسیر درست را پیدا نمی‌کند و دوباره در مسیر اشتباه قرار می‌گیرد.
چگونه از اشتباهات خود درس بگیریم؟
درس گرفتن از اشتباهات، در واقع درس گرفتن از تجربه‌ها است. درس گرفتن از اشتباهات، جمله آشنایی است که به گوش همه ما خورده است اما کمتر کسی به آن عمل می‌کند. این در حالی است که درس گرفتن از اشتباه، مهارت بسیار مهمی است که از تکرار اشتباه و شکست‌ها در آینده. برای درس گرفتن از اشتباهات باید به نکات زیر توجه کرد:
- اشتباه خود را بپذیرید: اولین قدم برای یادگیری از اشتباهات پذیرش اشتباه است. نباید اشتباه را انکار کرد و یا نادیده گرفت. در اولین فرصت عذرخواهی کنید زیرا نشان می‌دهد که سعی دارید آن را جبران کنید.
- اشتباه خود را تحلیل کنید: دومین قدم برای یادگیری از اشتباهات، دیدن اشتباه از زاویه جدید است. سعی کنید تصویر بزرگتر را ببینید تا بتوانید انعطاف‌پذیری خود را نیز افزایش دهید.
- از خودتان سوال بپرسید: خوداندیشی و خودآگاهی یکی از کارهای سخت اما واجب برای درس گرفتن از اشتباه و خطا است.
- درس‌هایی که یاد گرفته‌اید را به کار ببرید: تجزیه و تحلیل ذهنی خوب اما ناکافی است؛ برای رشد باید عمل کنید.
- پیشرفت خود را بررسی کنید و بازخورد بگیرید: در یک زمان مشخص خودتان را ارزیابی کنید و یا از اطرافیان خود بخواهید این کار را برای شما انجام دهند.
- احساسات منفی خود را پس از اشتباه بپذیرید: این احساسات طبیعی است و با ذهنی باز می‌توان بهبود یافت.
- به خود یادآوری کنید که اشتباه اجتناب‌ناپذیر است: نمی‌توان همه چیز را پیش‌بینی کرد. تلاشتان را بکنید، کمک بخواهید و به دیگران نیز یاری برسانید.
- آنچه آموخته‌اید را به دیگران آموزش دهید: این کار می‌تواند مانع از تکرار آن اشتباه در محیط کار شود و همچنین به تقویت روابط شما با همکارانتان کمک کند. همچنین این کار یادگیری شما را تثبیت می‌کند.
- به اشتباهات به عنوان تجربه‌های یادگیری نگاه کنید.
- ذهنیت یادگیری را حفظ کنید: حفظ این ذهنیت به شما کمک می‌کند که اشتباهات را نه شکست، بلکه فرصت‌هایی برای یادگیری و رشد ببینید. به جای غرق شدن در اشتباهات، به آن‌ها به چشم تجربیاتی مثبت نگاه کنید که باعث رشد و پیشرفت شما شده‌اند.
چرا پذیرش اشتباهات مهم است؟
پذیرفتن اشتباهات و یادگیری از آن‌ها به دلایل زیر مهم است:
- تقویت روابط حرفه‌ای: اگرچه اشتباه می‌تواند باعث از دست رفتن اعتماد شود، اما پذیرش آن می‌تواند این اعتماد را بازگرداند و نشان دهد که هنوز فردی قابل اتکا هستید.
- نشان‌دهندۀ صداقت و اصول اخلاقی: صداقت یکی از ویژگی‌های کلیدی برای هر کارمند است. پذیرش اشتباه نشان می‌دهد که به اصول اخلاقی خود پایبند هستید.
- کسب مهارت‌های جدید: پذیرش و یادگیری از اشتباهات می‌تواند مهارت‌هایی مانند حل مسئله و ارتباط مؤثر را در شما تقویت کند.
- افزایش اعتمادبه‌نفس: اگرچه ممکن است پس از اشتباه احساس ضعف کنید، اما پذیرش آن می‌تواند باعث تقویت عزت‌نفس شود و شما را فردی مستقل و توانمندتر نشان دهد.
وب‌سایت indeed در مورد پذیرش اشتباه می‌گوید:
پذیرفتن اشتباهات به این معناست که شما مسئولیت اشتباهی را که در محل کار انجام داده‌اید، به‌طور شفاف می‌پذیرید و معمولاً آن را به یکی از همکاران یا مدیر خود اعلام می‌کنید. پذیرفتن اشتباهات نشان می‌دهد که شما فردی حرفه‌ای، قابل اعتماد و آماده یادگیری از خطاهای خود هستید.
چطور اشتباهات را جبران کنیم؟
سوال اساسی همه افراد بعد از خطا کردن ، این است که برای جبران اشتباه چه باید کرد. همه ما در زندگی دچار اشتباه‌هایی می‌شویم که نتایجی را در پی دارند. اشتباه اجتناب ناپذیر است و هیچ‌گاه نمی‌توانید از آن مصون بمانید. کاری که باید انجام دهید، جبران اشتباه است که مرتکب آن شدید. برای جبران راهکارهای زیر کمک کننده خواهد بود:
- اقرار کردن: در مورد خطایی که مرتکب شدید، صادقانه و صریح صحبت کنید و اقرار کنید که این اشتباه را انجام داده‌اید.
- دوری از حاشیه: با حاشیه‌سازی هیچ وقت نمی‌توانید از زیر بار اشتباه خود بیرون بیایید. پس به جای سخنرانی‌های بی‌هدف و بی‌نتیجه کوتاه و مختصر عذرخواهی کنید.
- تلاش برای درست کردن اوضاع: ببینید این اشتباهی که مرتکب آن شده‌اید، چه خسارت‌هایی وارد کرده و به چه کسانی آسیب زده است سپس برای درست کردن اوضاع تلاش کنید.
- کمک از دیگران: گاهی به تنهایی نمی‌توانید از پس جبران اشتباه خود برآیید. بد نیست در این مسیر از دوستان و نزدیکان خود بخواهید تا به کمک شما بیایند.
- امتناع از سرزنش خود و دیگران: هیچ‌گاه خودتان را دیگران را برای اتفاق رخ داده سرزنش نکنید. سرزنش کردن یک رفتار غیرحرفه‌ای است و باعث تغییر دیدگاه دیگران در مورد شما می‌شود.
- رها کردن گذشته: اگر بدترین اشتباه را هم مرتکب شده‌اید، تنها باید از آن درس بگیرید و بعد آن را در گذشته رها کنید.
چگونه دیگران را متوجه اشتباهشان کنیم؟
جبران اشتباه‌هایی که خودتان مرتکب آن‌ها می‌شوید آسان است، اما چگونه باید به همکار، دوست یا شریک عاطفی خود بگویید اشتباه کرده است؟ برای بسیاری از افراد سخت‌ترین کار ممکن این است که دیگران را متوجه اشتباهشان کنند. این کار بسیار مهم و حساس است و آن را باید با ترفندهای خاصی انجام دهید. در ادامه نکاتی را به شما می‌گوییم که با آن‌ها می‌توانید دیگران را بدون شرمساری، دعوا و ناراحتی متوجه اشتباهشان کنید.
برای صحبت‌کردن تصمیم بگیرید
قبل از اینکه دل را به دریا بزنید و به دیگران بگویید که اشتباه کرده‌اند، ابتدا باید خوب در مورد عمل انجام شده فکر کنید و برای صحبت کردن تصمیم بگیرید. سعی کنید بفهمید دلیل بروز آن چه چیزی بوده است و هدف طرف مقابل چه بوده است؟ سپس جوانب مثبت و منفی را بسنجید و با توجه به میزان اهمیت موضوع برای صحبت کردن یا نکردن تصمیم بگیرید.
زمان و مکان مناسب برای صحبت کردن را انتخاب کنید
برای بیان اشتباه دیگران با هر نسبتی که با شما دارند، باید خیلی محتاط باشید. مسلما هیچ کس دوست ندارد اشتباهش در جمع و با صدای بلند گفته شود. همچنین سعی کنید زمانی سر صحبت را باز کنید که فرد در شرایط مناسبی بوده و عصبانی یا ناراحت نباشد. پس اگر می‌خواهید با کسی در مورد اشتباهش صحبت کنید، زمان مناسب را انتخاب کرده و با او در مورد آن در جایی خصوصی‌تر صحبت کنید.
لحن صدای خود را تنظیم کنید
مدل صحبت‌کردن در زمان بیان کردن اشتباه دیگران، نکته مهم دیگری است که باید رعایت کنید. هیچ‌گاه با لحن والد، رهبر یا طلبکارانه با طرف مقابل صحبت نکنید. از عبارت‌های تاکیدی و منفی مثل «آن کار احمقانه» یا «تو همیشه اشتباه می‌کنی» و عبارت‌هایی از این دست استفاده نکنید. بهتر است با لحنی خنثی و دوستانه با طرف مقابل خود صحبت کنید.
آرامش خود را حفظ کنید
حتی اگر طرف مقابل اشتباه بزرگی مرتکب شده یا چندمین باری است که اشتباهش را تکرار می‌کند، باز هم باید آرامش خود را حفظ کنید. عصبانیت باعث ناراحتی و حالت تدافعی در فرد مقابل شده و ممکن است بحث شما بی‌نتیجه بماند.
سایت wikihow در مورد متوجه کردن دیگران در مورد اشتباه می‌گوید:
«اگر می‌خواهید اشتباه‌های دیگران را به آن‌ها یادآوری کنید، نباید آن‌ها در حالت تدافعی قرار دهید؛ زیرا این کار شما را از هدف اصلی‌تان دور می‌کند.»
قبل از صحبت کردن، دقیق و کامل در مورد اشتباه پیش آمده تحقیق کنید
قبل از اینکه در مورد اشتباه پیش آمده با طرف مقابل صحبت کنید، باید مطمئن شوید که حق با شما است و واقعا اشتباهی رخ داده است. همچنین بهتر است در مورد پاسخ‌های احتمالی فرد مقابل فکر کرده و پاسخ مقابل خود را برای آن‌ها آماده کنید. این باعث می‌شود تا در صورت نپذیرفتن اشتباه، بتوانید آن‌ها را به خوبی متقاعد کنید.
ذهن‌تان را باز بگذارید و خود را برای شنیدن استدلال‌های مخالف آماده کنید.
حتی اگر هزار دلیل قانع‌کننده برای اشتباه طرف مقابل دارید، او حتما هزار و یک استدلال برای شما خواهد داشت. بنابراین اگر صد در صد از خطای پیش آمده مطمئن هستید، باز هم جای برگشت برای احتمال اشتباه خودتان باقی بگذارید.
دیدگاه طرف مقابل را در نظر بگیرید
خودتان را جای فرد مقابل قرار دهید و سعی کنید بفهمید چرا فکر می‌کند کاری که کرده یا حرفی که زده درست است. با این کار در مورد اشتباه آن‌ها اطمینان بیشتری کسب خواهید کرد و می‌توانید در مورد آن اشتباه بیشتر به آن‌ها توضیح دهید.
به اینکه با چه کسی صحبت می‌کنید، توجه کنید
واقعیت این است که هیچ بهترین راهی برای صحبت کردن در مورد اشتباه دیگران که برای همه صدق کند، وجود ندارد. زیرا هر فردی شخصیت خاص خود را دارد و همچنین ارتباط شما با او متفاوت از دیگران است. اگر قرار است با دوست یا شریک عاطفی‌تان صحبت کنید، لحن دوستانه تاثیر بیشتری دارد. اما اگر در جایگاه کارفرما و کارمند یا استاد و شاگرد هستید، باید رویکرد متفاوت‌تری داشته باشید تا تاثیرگذار باشد.
به رفتار فرد اشاره کنید، نه شخصیت او
اگر قرار است با کسی در مورد اشتباهش صحبت کنید، باید حواستان را جمع کنید که فقط و فقط در مورد رفتار و عملکردش صحبت کنید؛ درست مانند فیدبک دادن. شما به هیچ عنوان حق ندارید در مورد هوش یا ویژگی‌های شخصیتی او صحبت کنید زیرا این کار واکنش تدافعی او را به دنبال خواهد داشت.
شکل درست اشتباه پیش آمده را توضیح دهید
بعد از اینکه اشتباه فرد را به او گفتید و دلایل او را شنیدید، باید اشتباه او را تصحیح کنید. برای این کار باید در عین اقتدار، دوستانه و البته متواضع رفتار کنید تا صحبت‌هایتان در او تاثیر بگذارد. در تمامی این مراحل سعی کنید به جنبه‌های مثبت فرد هم اشاره کنید، این کار اعتماد او را جلب کرده و باعث می‌شود صحبت‌هایتان برای او قابل پذیرش‌تر باشد.
معرفی کتاب با موضوع جبران اشتباه
اگر نگاهی به دور و بر خود بیاندازید خیلی زود متوجه می‌شوید که قریب به 90 درصد اطرافیان شما و حتی خود شما، هیچ وقت از اشتباه‌هایتان درس نگرفته‌اید. این در حالی است که هیچ وقتی در زندگی وجود ندارد که در آن هیچ اشتباهی مرتکب نشوید. بنابراین اشتباه‌های کوچک و بزرگ جزء جدایی‌ناپذیر زندگی شما هستند و باید سعی کنید از آن‌ها درس بگیرید.
برای درس گرفتن از اشتباه‌هایتان مطالعه کتاب در ستایش اشتباه از ایمی ادموندسن را به شما پیشنهاد می‌کنیم. مطالب این کتاب به شما کمک می‌کند تا خطاپذیری را قبول کرده و با روشی هوشمندانه با ریسک‌های زندگی خود مواجه شوید. باید قبول کنید که اشتباه و شکست جزئی از مسیر موفقیت است و رسیدن به موفقیت بدون آن‌ها امکان‌پذیر نیست. این کتاب را می‌توانید از نشر نوین تهیه کنید.
