بدون شک تصمیم برای ادامه دادن یا ادامه ندادن پس از شکست در زندگی، سخت‌ترین کاری است که گاهی مجبور به انجام آن هستیم. تجربه شکست، موضوعی اجتناب‌ناپذیر در زندگی هر یک از ما است و انسانی وجود ندارد که در طول زندگی‌اش هرگز این حس را تجربه نکرده باشد.
حتی قهرمانان افسانه‌ای نیز در زندگی خود دچار اشتباه و شکست شده‌اند. چیزی که بیشتر از باخت در زندگی اهمیت دارد، نحوه برخورد با آن است، یعنی مهم نیست که شکست نخورید مهم این است که از باخت‌های خود درس بگیرید و بدانید که به هنگام زمین خوردن، چگونه خودتان را بالا ببرید. در این مقاله قصد داریم شما را با انواع شکست و نحوه مقابله با آن‌ها آشنا کنیم. در ادامه همراه ما باشید.
فهرست مطالب
- شکست چیست؟
- علت شکست خوردن چیست؟
- علت ترس از شکست چیست؟
- انواع شکست
- چطور از شکست درس بگیریم؟
- راه‌های پذیرش شکست
- راه حل مقابله با شکست
- معرفی کتاب برای جبران اشتباه
شکست چیست؟
شکست برای هر فرد در موقعیت‌های مختلف، می‌تواند معنای متفاوتی داشته باشد. یک نفر قبول نشدن در یک آزمون مهم را شکست می‌داند، اما دیگری آن را حوادث بزرگ‌تری مثل به هم خوردن رابطه عاطفی یا عدم موفقیت در راه‌اندازی کسب و کار می‌بیند. همه ما حداقل یک بار در زندگی این احساس را تجربه کرده‌ایم، اما کمتر کسی وجود دارد که از آن‌ها درس گرفته باشد. باختن به طور ذاتی چیز بدی نیست، بسیار موفقیت‌هایی وجود دارد که باخت دادن سرآغاز آن‌ها بوده است.
علت شکست خوردن چیست؟
شکست خوردن ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت اند از:
- نداشتن برنامه مشخص
- نداشتن اهداف مناسب
- بی‌میلی نسبت به کار و پیشرفت
- نداشتن تحصیلات کافی و مرتبط·
- بی‌نظمی و نداشتن تعادل
- تنبلی و اهمال کاری
- نداشتن پشتکار
- افکار و احساسات منفی
- مشکل در تصمیم گیری
- اعتماد به نفس پایین یا اعتماد به نفس کاذب
- مشکلات محل کار و انتخاب همکاران نامناسب
- انتخاب شغل اشتباه
- نداشتن دلگرمی
- نداشتن فعالیت متمرکز و درست
- همکاری نکردن با دیگران
- صادق نبودن
علت ترس از شکست چیست؟
ترس از شکست، یک شکل از اختلالات خلقی و مانع بزرگی برای رسیدن به موفقیت است. افرادی که درگیر این اختلال هستند علائم زیرا را با شدت‌های مختلف تجربه می‌کنند:
- بی‌میلی نسبت انجام کارها
- وسواس فکری شدید در مورد آینده
- اعتماد به نفس پایین
- ناتوانی در برنامه‌ریزی
- اضطراب و نگرانی شدید
- نداشتن هدف و ناتوانی در دنبال کردن آن
- کمال گرایی بیش از اندازه
ترس از شکست زمانی که شدت بالایی دارد، می‌تواند مشکلاتی چون آینده مبهم، ناکامی در روابط عاطفی، عدم موفقیت در شغل، ایجاد ناراحتی برای دیگران، شرم و خجالت و تنفر از خود را به همراه داشته باشد. اما چه چیزی باعث این ترس می‌شود؟ شکست یک اصطلاح منفی است، اما وجود آن در زندگی اجتناب‌ناپذیر است. بنابراین چرا از آن می‌ترسیم؟ چرا نمی‌توانیم بر ترس خود غلبه کنیم؟ از جمله علت‌های ترس از این تجربه عبارت اند از:
- الگوی تربیتی خانواده: کسانی که در کودکی والدین به شدت حمایتگر یا والدین به شدت سخت‌گیر داشته‌اند، در بزرگسالی دچار ترس از شکست می‌شوند.
- ایده‌آل‌گرایی: ایده‌آل‌گراها افرادی هستند که کارشان را تنها زمانی شروع می‌کنند که همه چیز در بهترین حالت و بدون نقص باشد. بنابراین آن‌ها ترس بالایی دارند و همین باعث می‌شود که کاری انجام ندهند.
- تجربه تروما: کسانی که در زندگی خود یک تروما و ناکامی بزرگ را تجربه کرده‌اند، معمولا در بزرگسالی درگیر ترس از باخت می‌شوند.
- اعتماد به نفس پایین: کسی که اعتماد به نفس کافی ندارد، ریسک نمی‌کند و با ترس از اشتباه کردن و ناموفق شدن هیچ‌وقت پایش را از محدوده امنی که دارد بیرون نمی‌گذارد.
انواع شکست
شکست‌ها انواع مختلفی دارند و به شکل‌های گوناگونی در زندگی بروز پیدا می‌کنند. برخی از انواع شکست در زندگی عبارت اند از:
- تحصیلی: ناکامی در دوران تحصیل، نرسیدن به نمره مد نظر، مردود شدن، کسب نکردن رتبه عالی برای ورود به دانشگاه و … از جمله نمونه‌های عدم موفقیت تحصیلی هستند که افراد تجربه می‌کنند.
- عاطفی: جدایی از دوست صمیمی، مشکلات خانوادگی، ناکامی در روابط عاطفی و ناتوانی در پیدا کردن شریک عاطفی مناسب از جمله انواع شکست عاطفی در زندگی هستند.
- فردی: نرسیدن به اهداف شخصی در زندگی، عدم موفقیت و ناکامی در دستیابی به آرزوها نوعی ناکامی فردی محسوب می‌شوند.
- شغلی: انتخاب شغل نامناسب، نداشتن امنیت شغلی، کار با حقوق و مزایای پایین، همکاران نامناسب و … جزو ناکامی‌های شغلی به شمار می‌روند.
چطور از شکست درس بگیریم؟
تنها زمانی رسیدن به موفقیت در زندگی امکان‌پذیر است که بدانید چگونه از شکست‌هایتان درس بگیرید. باختن و تجربه آن، تنها معلمی است که اول از شما امتحان می‌گیرد و بعد به شما درس می‌دهد. در ادامه به نقل از مجلۀ جهانی موفقیت روش‌های درس گرفتن از ناکامی‌های زندگی را بیان می‌کنیم:
- به خاطر داشته باشید که کاری که در آن ناکام بوده‌اید، کاری چالش برانگیز و سخت بوده و ارزش تلاش کردن داشته است. پس از خودتان برای جسارت انجام این کار تشکر کنید و ناامید نشوید.
- شکست به معنی ناتوانی شما نیست. اگر در کاری ناموفق بوده‌اید، باید آن را پیگیری کرده و فعالیت‌های مفیدی که برای آن انجام داده‌اید پیدا کنید. شما در هر روز کارهای مثبت زیادی انجام می‌دهید و این یعنی، از آنچه فکر می‌کنید موفق‌تر هستید.
- بعد از هر ناکامی، به خودتان فرصت بدهید تا آن را بپذیرید و با غم آن کنار بیایید. برای این کار می‌توانید در مورد ناراحتی خود با همسر، دوستان و خانواده‌تان صحبت کنید تا با شما همدردی کنند.
- بیش از اندازه روی باخت‌های گذشته تمرکز نکنید. شما نه می‌توانید گذشته را جبران کنید و نه می‌توانید برای آینده کاری انجام دهید، تنها چیزی که در اختیار دارید همین لحظه و اکنون است.
- برای تعیین مسیر درست، از اشتباهات خود کمک بگیرید. اشتباهات و باخت‌ها یک مزیت بزرگ دارند و آن، مشخص‌کردن مسیرهای بی‌نتیجه است. پس از آن‌ها برای پیدا کردن مسیر درست استفاده کنید.
- دیگران مقصر باخت شما نیستند، اگر این چنین فکر کنید هیچ‌گاه به موفقیت نخواهید رسید. پس در هنگام شکست، مانند یک بزرگسال رفتار کرده و مسئولیت اشتباه کردن خود را به عهده بگیرید.
- شرایط و وضعیتی را که دارید بپذیرید، به خودتان دروغ نگویید و منطقی فکر کنید. شما زمانی می‌توانید راه درست را انتخاب کنید و به موفقیت برسید که درک درستی از شرایط خود داشته باشید و خودتان را گول نزنید.
- امید و انگیزه خود را از دست ندهید، حتی اگر بار هزارمی است که می‌خواهید کارتان را شروع کنید از نو هیجان داشته باشید و برای شروع ذوق داشته باشید.
در نهایت وب‌سایت جهانی مجلۀ موفقیت (success) در مورد شکست و اشتباهات می‌گوید:
پذیرای شکست‌ها و اشتباهات احتمالی باشید، زیرا بدون آن‌ها زندگی بسیار خسته‌کننده خواهد بود. در واقع این ناکامی‌ها هستند که شما را به سمت رشد و پیشرفت بیشتر سوق می‌دهند، پس با آغوش باز آن‌ها را بپذیرید.
راه‌های پذیرش شکست
ناکامی‌ها و باخت‌ها بخش جدایی‌ناپذیر زندگی هستند و دیر یا زود باید آن‌ها را پذیرفت. پذیرش شکست و مدیریت آن، باعث تسریع بهبودی و آمادگی برای موفقیت‌های آینده می‌شود. برای پذیرش راه‌های زیر را باید انجام دهید:
- به جای انکار، آن را بپذیرید و با آن کنار بیایید.
- دلایل بروز آن را تجزیه و تحلیل کنید.
- روی راه‌حل‌های جدید تمرکز کنید و کمتر به مشکلات بپردازید.
- با مشکلات کنار بیایید و صبر و حوصله به خرج دهید.
- برای خود اهداف جدید و البته با ابعاد کوچک‌تر تعیین کنید.
- از تجربیات دیگران کمک بگیرید.
- باخت را به عنوان سکوی پرتابی به سمت موفقیت‌های جدید ببینید.
راه حل مقابله با شکست
شکست امری اجتناب‌ناپذیر در زندگی است، اما زمانی که یک فرد به طور مداوم ناکام می‌شود از لحاظ روانی در شرایط بدی قرار می‌گیرد. شکست‌های مداوم در زندگی که دلیل مشخصی ندارند، باعث بروز آسیب‌های جدی می‌شوند. بنابراین ضروری است که با کمک روانشناس، با این تجربه‌های خود مواجه شده و از آن‌ها درس بگیرید. علاوه بر این شما می‌توانید از راهکارهای زیر برای مقابله با باخت دادن استفاده کنید.
تاب آوری خود را افزایش دهید
مهم‌ترین نکته برای پذیرش و سپس مقابله با شکست‌ها، افزایش توان تاب آوری در افراد است. کسی که تاب آوری بالایی دارد، تسلیم نمی‌شود و بعد از کمی استراحت، برای شروع دوباره برنامه‌ریزی می‌کند. برای مطالعه بیشتر در مورد تاب آوری، توصیه می‌کنیم مقالۀ «تاب آوری چیست؟» را مطالعه کنید.
پشتکار داشته باشید
نکتۀ بعدی برای مقابله با شکست، پشتکار بالا است. تمام انسان‌های موفقی که به حال آن‌ها غبطه می‌خورید یک ویژگی مشترک دارند و آن، پشتکار بالا است. موفقیت زمانی حاصل می‌شود که صبر و پشتکار داشته باشید و تسلیم ناکامی‌ها نشوید.
از ناراحتی‌ها و افکار منفی دوری کنید
به طور قطع می‌توان گفت که در شرایط حاضر، هیچ‌کس از افکار و احساسات منفی در امان نیست. علاوه بر آن در دنیای مجازی و واقعی، افراد قضاوت‌کننده و منفی‌نگر زیادی وجود دارد. زمانی که به این حرف‌‌‌ها و احساسات منفی توجه کنید، شکست‌های پی در پی در انتظار شما خواهند بود. اما زمانی که از بند این افکار منفی و افراد منفی‌باف خود را آزاد کنید، در زندگی با موفقیت‌های بیشتری روبرو خواهید شد.
از مقایسه خودتان با دیگران دست بردارید
مقایسه، یکی از قاتلان بالفطره انگیزه و پشتکار برای مقابله با ناکامی و عدم موفقیت است. آمارها گواهی می‌دهد که افرادی که خودشان را با دیگران مقایسه می‌کنند، بیشتر در معرض ناکامی قرار می‌گیرند. این نکته را به خاطر داشته باشید همۀ افراد در باطن زندگی‌شان مشکلاتی دارند که آن‌ها را بروز نمی‌دهند، بنابراین شما مقایسه باطن زندگی‌تان با ظاهر زندگی آن‌ها عامل بزرگی در شکست‌های شما در زندگی است.
برای موفقیت برنامه‌ریزی کنید
یکی از راه‌های بی‌چون و چرای رسیدن به موفقیت، برنامه‌ریزی اصولی است. اگر برنامه داشته باشید، رسیدن به هر چیزی در زندگی با کمترین احتمال شکست امکان‌پذیر خواهد بود. برای برنامه‌ریزی درست، حتما مطالعه کنید و برنامه‌ای منطقی و قابل اجرا برای خود طراحی کنید.
از ناکامی‌ها درس بگیرید
هر شکستی عاملی دارد، گاهی شما ناموفق می‌شوید چون راه را اشتباه رفته‌اید یا روشی که در پیش گرفته‌اید، اشتباه بوده است. بنابراین یک راه مقابله با ناکامی، درس‌گرفتن از تجربه‌های گذشته است. یک دفترچه یا یک پوشه مخصوص برای بررسی ناکامی و باخت خود درست کنید و در آن دلایلی که فکر می‌کنید باعث آن شده‌اند، یادداشت کنید. با این کار آگاهی کاملی از دلایل کسب کرده و نقطه پیروزی خود را پیدا می‌کنید.
مسئولیت اشتباهات خود را بر عهده بگیرید
مسئولیت پذیری یکی از ویژگی‌های رفتاری و اخلاقی مهم است. اگر قبول کنید که دلیل باختن در پروژه‌تان، نداشتن یک برنامه درست بوده است، پذیرش این موضوع برایتان امکان‌پذیرتر خواهد شد. مسئولیت کارهای خود را قبول کنید تا آرامش بیشتری داشته باشید و بتوانید به ناکامی‌های آینده غلبه کنید.
معرفی کتاب برای جبران اشتباه
کتاب در ستایش اشتباه، کتابی است که ایده‌ای جدید دارد؛ مغتنم‌شمردن اشتباه و شکست. نویسنده این کتاب، ایمی ادموندسن است و عقیده دارد، شکست عاملی ضروری در رسیدن به موفقیت است. این نویسنده برخلاف باور عمومی که در آن ناکامی و موفقیت دو نقطه مقابل هم هستند، عدم موفقیت و موفقیت را هم‌راستا با هم می‌داند و معتقد است که نباید فرصت اشتباه کردن درست را از دست داد.
اگر دچار ترس از اشتباه هستید، ریسک نمی‌کنید و یا درگیر اشتباهاتی تکراری در زندگی خود هستید، مطالعه کتاب در ستایش اشتباه را به شما توصیه می‌کنیم. در این کتاب یاد می‌گیرید چگونه از اشتباهات خود به عنوان ابزاری برای رسیدن به موفقیت استفاده کنید و دیدگاهی نوآورانه نسبت به اشتباه و ناکامی خواهید داشت.
