بزرگتر فکر کن

شش گام حل مسئله در کتاب بزرگتر فکر کن

کتاب بزرگتر فکر کن با ارائۀ یک روش سیستماتیک و مبتنی بر شواهد علمی، به خوانندگان کمک می‌کند تا با تفکر خلاق و ساختاریافته، ایده‌های بزرگ و راه‌حل‌های نوآورانه برای مشکلات پیچیده ارائه دهند. این کتاب بر اساس تحقیقات گسترده در حوزه‌های علوم اعصاب و شناختی، شش گام اساسی برای حل مسئله معرفی می‌کند که هر کدام به طور دقیق و عملی توضیح داده شده‌اند. این گام‌ها به شرح زیر هستند:

• گام ۱: انتخاب مسئله: چه مشکلی را می‌خواهید حل کنید؟
• گام ۲: تجزیۀ مسئله: مسئلۀ شما از چه بخش‌های کوچکتری تشکیل شده است؟
• گام ۳: بررسی خواسته‌ها: افرادی که در تصمیم‌گیری نقش دارند، چه انگیزه‌ها و ترجیحاتی دارند؟
• گام ۴: جستجوی راه‌حل‌های متنوع: تا به امروز چه راه‌حل‌هایی برای این مشکل امتحان شده است؟
• گام ۵: نقشه‌ی انتخاب: روش‌های مختلف را تصور کنید و ترکیب‌های جدیدی از راه‌حل‌ها را در نظر بگیرید.
• گام ۶: دیدگاه سوم: آیا دیگران هم مسئله را همان‌طور که شما می‌بینید، می‌بینند؟

خلاصه کتاب بزرگتر فکر کن

خلاقیت معمولاً به عنوان یک استعداد نادر و ذاتی تصور می‌شود. بسیاری از افراد باور دارند که فقط برخی از افراد از بدو تولد خلاق به دنیا می‌آیند. حتی نظریه‌های رایج درباره تفاوت‌های مغز چپ و راست نیز این ایده را تقویت می‌کنند و ادعا دارند که برخی افراد جهان را پر از رنگ‌ها و ایده‌های متنوع می‌بینند، در حالی که دیگران تنها قادر به درک مفاهیم خطی و ساختاریافته‌اند. اما واقعیت این است که این تصورات غلط هستند.

تحقیقات گسترده طی دهه‌های گذشته ثابت کرده است که خلاقیت یک توانایی جهانی است و هر فردی قادر به پرورش آن است. علاوه بر این، خلاقیت محدود به حوزه‌های خاصی از تفکر یا فعالیت‌های ذهنی نیست. اگر خلاقیت را به اجزای تشکیل‌دهنده آن تجزیه کنیم، متوجه می‌شویم که این اجزا در دسترس همه افراد قرار دارند و هر کسی می‌تواند از آن‌ها استفاده کند.

نوآوری نیز یک مهارت اکتسابی است که می‌توان آن را آموخت و با تمرین تقویت کرد. این مهارت شامل استفاده از ایده‌های موجود و ترکیب آن‌ها به شیوه‌های جدید و مؤثر برای حل چالش‌های پیچیده است. اختراعات بزرگ، ایده‌های تجاری انقلابی و آثار هنری بی‌نظیر همگی نتیجه یک فرایند مشترک هستند: استفاده مجدد و ترکیب خلاقانه عناصر موجود برای خلق چیزی نو. با به‌کارگیری روش‌های ارائه‌شده در کتاب بزرگتر فکر کن، شما نیز می‌توانید این فرآیند را در زندگی خود پیاده کنید و به نوآوری دست یابید.

ارتباط عمیق تفکر و حافظه به روایت کتاب بزرگتر فکر کن

همۀ اشکال تفکر ریشه در حافظه دارند. مدل یادگیری به علاوه حافظه که در علوم اعصاب مطرح شده است، نشان می‌دهد که حافظه در مرکز شناخت انسان قرار دارد. برای مثال، حل یک مسئله ریاضی صرفاً یک فرآیند منطقی نیست بلکه نیازمند یادآوری اطلاعات و ترکیب خلاقانه آن‌ها برای یافتن پاسخ است. حتی شناسایی یک شیء، مانند یک سگ، به بازیابی خاطرات ذخیره‌شده از اشیای مشابه متکی است.

کیفیت ایده‌های شما به آنچه در کتابخانه ذهنی خود ذخیره کرده‌اید بستگی دارد. خلاقیت به معنای استفاده از نیرویی ناشناخته نیست، بلکه به معنای جمع‌آوری و سازماندهی اطلاعات به شیوه‌ای نوآورانه است. نوآوری وابسته به ابزارهای شناختی موجود است، اما می‌توان با تمرکز بر برخی عوامل، خلاقیت را بهبود بخشید:

۱. ویژگی‌های شخصی: افراد خلاق کنجکاو و پیگیر هستند—و این ویژگی‌ها قابل پرورش‌اند. با تقویت کنجکاوی و پشتکار، می‌توان خلاقیت را افزایش داد.

۲. فضای کار: محیطی که خلاقیت را تقویت می‌کند، لزوماً پیچیده نیست. یک فضای کار ایده‌آل، عاری از حواس‌پرتی است اما در عین حال، تعاملات غیررسمی با دیگران را نیز تشویق می‌کند.

۳. ساختار و محدودیت‌ها: گزینه‌های بیش از حد می‌توانند باعث اضافه‌بار شناختی و در نتیجه، تصمیم‌گیری ضعیف شوند. در مقابل، محدودیت‌ها می‌توانند خلاقیت را تقویت کنند، همان‌طور که در موسیقی جاز، چارچوب‌های مشخص باعث الهام‌بخشی و بداهه‌نوازی می‌شوند.

۴. کار فردی در برابر کار گروهی: برخلاف تصور رایج، جلسات طوفان فکری گروهی همیشه مؤثر نیستند. تحقیقات نشان می‌دهد که افراد هنگام کار فردی، ایده‌های منحصربه‌فردتری تولید می‌کنند. در فرآیند فکر کردن، ابتدا به‌تنهایی روی ایده‌ها کار کنید و سپس آن‌ها را در یک گروه کوچک (حداکثر پنج نفر) به اشتراک بگذارید تا خلاقیت به حداکثر برسد.

با اجرای این استراتژی‌ها، هر فردی می‌تواند توانایی خلاقیت خود را شکوفا کند و به‌طور مؤثر به نوآوری بپردازد.

رسیدن به نوآوری با شناسایی مشکل

هر نوآوری موفق با شناسایی یک مشکل واقعی شروع می‌شود (مشکلی که انگیزه کافی برای حل آن دارید و از نظر عملی قادر به رسیدگی به آن هستید). حل مسئله هسته‌ی اصلی نوآوری است، بنابراین درک دقیق و شفاف مشکل بسیار اهمیت دارد. اگر یک ایده یا اختراع نتواند به نیاز واقعی پاسخ دهد، احتمالاً مورد توجه مردم قرار نخواهد گرفت.

عدم وضوح در تعریف مسئله می‌تواند به هدررفت زمان و منابع منجر شود، به‌ویژه در کار گروهی که افراد ممکن است یک مشکل پیچیده را به شیوه‌های متفاوتی درک کنند. این مرحله نباید با عجله طی شود؛ حتی پس از پیشرفت در فرایند ممکن است نیاز باشد که به عقب بازگردید و بیان مسئله را اصلاح کنید.

بسیاری از اختراعات شکست خورده‌اند، زیرا بدون تلاش برای حل یک مشکل واقعی طراحی شده‌اند. برای جلوگیری از این دام، سعی کنید مشکل مورد نظر خود را در سه جمله یا کمتر بیان کنید. این فقط یک پیش‌نویس اولیه است، بنابراین نیازی نیست که کامل باشد. اگر در انتخاب مشکل مناسب تردید دارید، می‌توانید به صورت روزانه درباره علایق خود، موضوعاتی که به شما حس هدف می‌دهند و چالش‌هایی که اغلب با آن‌ها مواجه می‌شوید، یادداشت‌برداری کنید. این روش می‌تواند مسیرهای امیدوارکننده‌ای را برای نوآوری روشن کند.

پس از شناسایی مشکل، آن را در قالب یک پرسش چگونه بازنویسی کنید. برای مثال: چگونه کسب‌وکار خود را رشد دهم؟ یا چگونه ضایعات غذایی را کاهش دهم؟ اطمینان حاصل کنید که این سوال باز باشد و از پیش‌فرض‌های محدودکننده درباره راه‌حل دوری کنید. هنگامی که مسئله را در این قالب تعریف کردید، آماده‌ی ورود به مرحله بعدی، یعنی تحلیل هستید.

تقسیم مشکل بزرگ به مشکلات کوچک

مشکلات پیچیده از مجموعه‌ای از زیرمشکل‌ها تشکیل شده‌اند—هرکدام بخشی از یک پازل بزرگ‌تر هستند. هنگامی که این زیرمشکل‌ها را به درستی شناسایی کرده و راه‌حل‌های آن‌ها را کنار هم قرار دهید، مشکل اصلی نیز حل خواهد شد. تجزیه‌بندی ساختاریافته مشکل، به شفافیت بیشتر در تعریف آن و تمرکز بهتر در تلاش‌های شما کمک می‌کند. همان‌طور که مشکل اصلی را در قالب یک سوال چگونه بیان کردید، هر زیرمشکل را نیز در همین قالب بنویسید. به عنوان مثال

• مشکل اصلی: چگونه می‌توان برنامه‌ریزی سفر را برای افراد نابینا آسان‌تر کرد
• زیرمشکل‌ها: 1- چگونه یک فرد نابینا می‌تواند در یک منطقه ناآشنا که برای نابینایان مناسب نیست، حرکت کند؟ 2- چگونه می‌توان دسترسی نابینایان به اطلاعات مورد نیاز برای برنامه‌ریزی سفر را افزایش داد؟ 3- چگونه می‌توان هزینه‌های اضافی ناشی از محدودیت‌های حرکتی را برای افراد نابینا کاهش داد؟

پس از تهیۀ لیست زیرمشکل‌ها، آن را اصلاح کنید تا حداکثر پنج مورد باقی بماند. داشتن زیرمشکل‌های بیش از حد می‌تواند فرآیند را طاقت‌فرسا کند. سپس، تجزیه‌بندی پیش‌نویس خود را با سه گروه مختلف در میان بگذارید:

• متخصصان: افراد دارای دانش تخصصی در این حوزه که می‌توانند دیدگاه فنی ارائه دهند.
• کاربران بالقوه: افرادی که مستقیماً با این مشکل درگیر هستند و می‌توانند چالش‌های واقعی را مشخص کنند.
• غیرمتخصصان: افرادی که در این حوزه تخصص ندارند اما ممکن است زوایای جدیدی را مطرح کنند.

به جمع‌آوری نظرات ادامه دهید تا زمانی که دیگر نکته جدیدی وجود نداشته باشد. این کار به شما کمک می‌کند تا مطمئن شوید مشکل را از زوایای مختلف بررسی کرده‌اید. همچنین، در این فرآیند ممکن است ایده‌هایی برای راه‌حل‌ها به ذهنتان برسد—آن‌ها را یادداشت کنید اما برای مراحل بعدی کنار بگذارید.

وقتی از هر دو گروه افراد داخل و خارج از حوزه‌ی مشکل اطلاعات کافی جمع‌آوری کردید، از خود بپرسید: اگر پاسخ مثبت است و راه‌حلی که در حال توسعه آن هستید، می‌تواند به بهبود قابل توجه وضعیت موجود منجر شود، آماده‌اید تا به مرحله بعدی بروید.

شناخت نیازهای کلیدی افراد مهم به روایت کتاب بزرگتر فکر کن

پیش از جستجوی راه‌حل‌ها، باید درک دقیقی از خواسته‌های افراد مهم در پروژه خود داشته باشید. هر راه‌حلی مناسب نیست، زیرا هر فرد درگیر انگیزه‌ها و نیازهای خاص خود را دارد. در این مرحله، مجموعه‌ای از معیارها برای ارزیابی راه‌حل‌های بالقوه تدوین می‌شود. سه گروه کلیدی در این فرایند عبارت‌اند از:

• نوآوران: اگر راه‌حل پیشنهادی برای خودتان رضایت‌بخش نباشد، احتمالاً آن را تا انتها دنبال نخواهید کرد.
• مخاطبان هدف: شامل کاربران و افرادی که مستقیماً تحت تأثیر راه‌حل شما قرار می‌گیرند.
• ذینفعان ثالث: افرادی که می‌توانند بر امکان‌پذیری راه‌حل تأثیر بگذارند، مانند رقبا، متحدان یا دروازه‌بانان بازار.

نتیجه این مرحله، لیستی از سه تا پنج خواسته کلیدی برای هر گروه است که در مراحل بعدی به‌عنوان معیار تصمیم‌گیری استفاده خواهد شد.

انتخاب و ارزیابی راه‌حل‌های نوآورانه در کتاب بزرگتر فکر کن

اکنون زمان آن است که به‌طور جدی به نوآوری بپردازید. این مرحله شامل یافتن بهترین تاکتیک‌ها برای حل زیرمشکل‌ها است. نقشه انتخاب ابزاری است که به سازمان‌دهی این فرآیند کمک می‌کند. برای شروع:

• جدولی ایجاد کنید که در سرصفحه آن مشکل کلی شما و در ستون سمت چپ، زیرمشکل‌ها فهرست شده باشند.
• بررسی کنید که آیا تاکنون کسی یکی از این زیرمشکل‌ها را حل کرده است و از تجربیات آن‌ها بیاموزید.
• جستجوی خود را به دو بخش تقسیم کنید:
  • راه‌حل‌های درون‌حوزه‌ای: روش‌هایی که در صنعت و حوزه‌ی شما موفق بوده‌اند.
  • راه‌حل‌های برون‌حوزه‌ای: تاکتیک‌هایی که در صنایع دیگر کاربرد دارند اما ممکن است در زمینه‌ی شما نیز مفید باشند.
• برای هر زیرمشکل، دو تاکتیک درون‌حوزه‌ای و سه تاکتیک برون‌حوزه‌ای انتخاب کنید تا تفکر خلاقانه‌تر شود.

پس از تهیه نقشه انتخاب، باید تاکتیک‌های شناسایی‌شده را با یکدیگر ترکیب کنید. این فرآیند شامل:

• انتخاب یک تاکتیک برای هر زیرمشکل و تجسم ترکیب آن‌ها برای حل مشکل کلی.
• استفاده از روش‌های تصادفی برای ترکیب تاکتیک‌ها و خروج از الگوهای فکری رایج.
• تکرار این فرآیند چندین بار و نوشتن توضیح کوتاهی از هر ترکیب پیشنهادی.
• به اشتراک گذاشتن ایده‌ها با دیگران برای دریافت بازخورد.

پس از بررسی راه‌حل‌های مختلف، پنج ایده برتر را انتخاب کرده و با استفاده از معیارهای تهیه‌شده در مرحله‌ی اول، گزینه‌ی پیشرو را تعیین کنید.

چطور بفهمیم ایدۀ ما مفید است؟

قبل از متعهد شدن به یک راه‌حل، باید واکنش دیگران را بررسی کنید تا اطمینان حاصل شود که ایدۀ شما به‌درستی درک می‌شود. این مرحله شامل چهار تمرین بازخورد است:

1. بیان شفاهی: ایده‌ی خود را به‌صورت شفاهی برای خود توصیف کنید، آن را بنویسید و چندین بار ویرایش کنید. سپس با دیگران به اشتراک بگذارید و تغییرات ایجادشده در نحوه‌ی بیان خود را تحلیل کنید.
2. جمع‌آوری نظرات متخصصان: با توصیف مشکل و راه‌حل، از متخصصان سوالات خنثی مانند “چگونه این ایده را بهبود می‌دهید؟” بپرسید و از پیشنهادات آن‌ها یاد بگیرید.
3. بررسی میزان یادآوری ایده: پس از معرفی ایده، از افراد غیرمتخصص بخواهید بعد از چند روز آن را بازگو کنند تا ببینید چه بخش‌هایی به یاد مانده است.
4. ارائه ایده با آزادی کامل به شنوندگان: اجازه دهید دیگران ایده‌ی شما را بازتصور کنند و ببینید چگونه آن را تغییر می‌دهند.

پس از طی مراحل بالا، اگر هنوز هم برای اجرای راه‌حلی که طراحی کرده‌اید هیجان‌زده هستید، کار شما با فرایند بزرگتر فکر کن به پایان رسیده است. اکنون زمان اجرا و پیاده‌سازی راه‌حل نوآورانه‌ی خود است!

چرا باید کتاب بزرگتر فکر کن را بخوانیم؟

داستان‌های بسیاری از افراد موفقی وجود دارند که آموخته‌اند برای مقابله با همۀ انواع مشکلاتِ نیازمند نوآوری در تمامی حوزه‌های تلاش بشری -و حتی در زندگی شخصی- بزرگتر فکر کردن را به کار ببندند. شینا آینگار در کتاب بزرگتر فکر کن به شما نشان خواهد داد که چطور به نحوی خودآگاه ایده‌هایی خلاقانه بیافرینید- و مهم‌تر از آن، نشان خواهد داد که چگونه همه قادرند به محض درک کردن نقشۀ راهِ حل مسئلۀ خلاق، به انسان‌هایی خلاق بدل شوند.

صِرف دانستن اینکه هرکسی می‌تواند نحوۀ خلاقیت‌ورزی را یاد بگیرد، به معنای ساده بودن آفرینش ایده‌های بزرگ نیست. این کتاب به شما کمک می‌کند تا بتوانید از الگووارۀ منسوخی رهایی پیدا کنید که می‌پندارد مفهوم خلاقیت تنها مختص تعداد معدودی از افراد برتر است. با مطالعۀ این کتاب دروازه‌های خلاقیت‌ورزی به روی شما گشوده خواهد شد.