همدردی یکی از مهمترین مهارتهای نرمی است که برای برقراری ارتباط با دیگران و استحکام روابط ضرورت دارد. انسانها در هر جایی که باشند و هر شرایطی که داشته باشند، به دنبال دوستانی هستند که در شرایط سخت همراه آنها باشند و آنها را درک کنند. اگر کسی مهارت همدردی را بلد نباشد و به آن اهمیتی ندهد، نمیتواند روابط موثری با دیگران برقرار کند و به مرور زمان به فردی منزوی و افسرده که کسی با او ارتباط برقرار نمیکند، تبدیل میشود. اگر میخواهید در مورد چیستی مهارت همدردی و روشهای تقویت آن بیشتر بدانید، ادامه این مقاله را از دست ندهید.
همدردی چیست؟
اگر نسبت به چالشها و مشکلات اطرافیان خود بیاهمیت نیستید و سعی میکنید در این شرایط همراه و همدل با آنها باشید، یعنی به صورت ناخودآگاه مهارت همدردی را درون خود دارید. همدردی یا (sympathy) در اصطلاح به معنی درک احساسات و درد و حمایت از دیگران است و نقطه قوت هوش احساسی محسوب میشود. اگر کسی این مهارت را نداشته باشد، نسبت به دیگران رحم و مروت ندارد، در نتیجه به دلیل هوش احساسی پایین نمیتواند ارتباط خوبی با آنها برقرار کند. این چنین فردی به ندرت ارتباط طولانی و موثری با دیگران داشته باشد.
چرا همدردی با دیگران مهم است؟
حتی منفورترین افرادی که میشناسید هم در اعماق وجود خود به دنبال ایجاد تغییرات مثبت در اطراف خود هستند تا دنیا را حداقل برای عزیزان خود به جای بهتری تبدیل کنند. در واقع این نیاز به ساخت دنیایی بهتر، عامل ایجاد هر تغییر اخلاقی مثبت است. دنیا زمانی به جای بهتری تبدیل میشود که کسانی باشند که در موقعیتهای دشوار دیگران را درک کنند و در کنار آنها قرار بگیرند.
افراد خودخواهی که در هر شرایطی تنها خود را میبینند و فقط به دنبال منافع خودشان هستند، افراد امنی نیستند و نمیتوان در موقعیتهای دشوار به آنها تکیه کرد. بنابراین افرادی که احساس همدردی و همدلی را بلد هستند و آن را ارزشمند میدانند، افراد امنی هستند که میتوان در روابط عاطفی و حتی منطقی به آنها اعتماد کرد. این افراد نه تنها آرامش را در زندگی خود ایجاد میکنند، بلکه باعث ایجاد آرامش در زندگی نزدیکان خود و در نهایت جامعه میشوند.
انواع همدردی
این مهارت جنبههای مختلفی دارد که در ادامه در مورد هر یک از آنها توضیح میدهیم:
ترحمآمیز
منظور از همدردی ترحمآمیز نوع معمول آن است که در بین افراد جامعه نسبت به هم وجود دارد. برای مثال شهروندان نسبت به مشکلات همنوعان خود احساس همدردی میکنند و در حد توان خود برای کمک به حل مشکلات آنها تلاش میکنند.
عاطفی
همدردی عاطفی زمانی اتفاق میافتد که بین دو یا چند نفر، احساس نزدیکی زیادی وجود دارد. برای مثال بین زن و شوهرها یا بین دوستان صمیمی، همدردی عاطفی شکل میگیرد. علاوه بر این احساس همدردی عاطفی در بین برخی مشاغل مثل پزشکان، پرستاران یا آتشنشانان نسبت به افرادی که به آنها خدمت میکنند نیز شکل میگیرد.
شناختی
محرک همدردی شناختی در واقع درک منطقی شرایط و وضعیت طرف مقابل است. این احساس بین همکاران، همسایهها یا رابطه بین کارمند و کارفرما از نوع همدردی شناختی است. گاهی ای نوع همدردی در اثر شناخت دقیق نقاط ضعف فرد مقابل رخ میدهد.
همچنین همدردی را میتوان به 2 نوع زیر تقسیم کرد:
- منفعلانه: همدردی منفعلانه زمانی رخ میدهد که فرد به احساسات دیگران واکنش میدهد اما برای حل مشکلات موجود تلاشی نمیکند. در واقع در این نوع شما فقط از نظر ذهنی دیگران را تسکین میدهید تا بهتر با مشکلاتش کنار بیاید.
- فعالانه: همدردی فعالانه مربوط به زمانی است که شما علاوه بر همراهی فرد در شرایط بد، به او کمک میکنید تا مشکلش را حل کند. برای مثال اگر مشکل فرد مالی است، به او پول قرض میدهید.
همدلی چیست؟
همدلی به توانایی احساسی فرد در درک دیگران در مواقع مختلف مربوط میشود. شخص همدل کسی است که میتواند خودش را در جایگاه دیگران قرار دهد و به وقایع از نظر آنها نگاه کند. مهارت همدلی در کنار مهارت همدردی، جزو مهارتهای نرم ضروری برای ایجاد ارتباط با دیگران است. انواع مختلف همدلی عبارت اند از:
- همدلی احساسی
- همدلی شناختی
- همدلی دلسوزانه
تفاوت همدردی و همدلی
در نگاه اول بسیاری از افراد فکر میکنند همدردی همان همدلی است، اما این دو مفهوم کاملا با هم متفاوت هستند. در همدردی، هوش احساسی فرد فعال میشود و شما سعی میکنید از نظر احساسی به فرد کمک کنید تا با مشکلش کنار بیاید و آن را بپذیرد.
اما همدلی، مربوط به هوش هیجانی است. در همدلی شما خودتان را در شرایط فرد مقابل تصور میکنید و همراه با او شرایطش را احساس میکند. در همدلی شما احساس فرد را از درون حس میکنید، همراه با او به مشکلش فکر میکنید و خودتان را تمام و کمال در جایگاه او قرار میدهید.
چطور مهارت همدردی را تقویت کنیم؟
روشها و راهکارهای زیر به شما در تقویت مهارت همدردی کمک میکنند:
- سعی کنید شنونده خوبی باشید. ممکن است به نظر خودتان شنونده خوبی باشید، اما اگر دقیقتر بنگرید در هنگام صحبت با دیگران به جای گوشدادن، سعی میکنید ایدهها و راهحلهای خود را بیان کنید.
- به احساس واقعی دیگران آگاه شوید و به آن اهمیت بدهید.
- به طرف مقابل این فرصت را بدهید که تمام مشکلات و درگیریهایش را با شما در میان بگذارید.
- سعی کنید در کنار ارتباط کلامی، ارتباط غیرکلامی نیز با فرد برقرار کنید. برای مثال با زبان بدن حس امنیت و اعتماد را در فرد ایجاد کنید. دست او را بفشارید، او را بغل کنید یا شانههایش را ماساژ دهید.
- در طی صحبت با فرد آسیب دیده یا فردی که درگیر سوگواری است، هر از چند گاهی با حرکت سر به او نشان دهید که به حرفهایش گوش میدهید.
- برای درک بهتر موقعیت و ایجاد احساس همراهی بیشتر موضع و دیدگاه خود را در آن شرایط تغییر بدهید.
- فقط به دنبال حل مشکل و ارائه راهحل نباشید. باید این را بدانید که فرد آسیبدیده همیشه به دنبال راهحل نیست، بلکه بیشتر یک همراه میخواهد که به حرفهایش گوش کند.
- برای نشاندادن همدردی میتوانید از فرد در مورد موقعیتی که دارد سوال بپرسید. این کار از معذبشدن فرد جلوگیری کرده و او راحتتر با شما حرف میزند.
- با جملاتی چون «متاسفم این حس را تجربه میکنی»، «حق با تو است» یا «میدانم که احساس بدی است» احساسات فرد را تایید کنید.
- جویای احوال فرد باشید و به او کمک کنید تا خودش را سرگرم کند و حواسش را به مسائل دیگر معطوف کند.
- از کوچک و بیارزش شمردن احساسات فرد مقابل به شدت بپرهیزید.
- از بیان عقاید و نظرات شخصی در هنگام صحبت با دیگران خودداری کنید.
- اگر فکر میکنید ایده یا راهحلی که دارید کمک کننده است، آن را با طرف مقابل در میان بگذارید اما از تکرار مداوم آن و اجبار فرد برای انجامدادن این راهکار خودداری کنید.
- بیتوجه و سرسخت رفتار نکنید، آرام و مهربان باشید.
- حتی اگر در گذشته شرایط فرد را تجربه کردهاید هم نباید رفتار او در این موقعیت را زیر سوال ببرید.
چطور همدردی را نشان دهیم؟
برای ابراز همدردی با دیگران لازم نیست پا به پای آنها غصه بخورید و برای مشکلات پیش آمده گریه کنید. تنها کافی است صحبتهای او را بشنوید و بدون سرزنش کردن و ایجاد حس ناامنی، او را آرام کنید. روشهای در ابراز حس همدردی موثر هستند:
- از جملات آرامشبخش و تسکیندهنده کمک بگیرید.
- آرام و محتاط صحبت کنید.
- اگر طرف مقابل مشکلی ندارد، با او تماس فیزیکی برقرار کنید مثلا او را بغل کنید یا دستش را به آرامی بفشارید.
- اگر کمک مالی مشکل فرد مقابل را برطرف میکند، در صورتی که میتوانید به او پیشنهاد کمک مالی بدهید. البته این کار را باید با احتیاط انجام دهید، طوری که باعث ایجاد حس بد در او نشود.
- سراپا گوش باشید و اجازه بدهید طرف مقابل به خوبی در مورد مشکل پیش آمده صحبت کند.
- در همراهی با فرد مقابل مداومت داشته باشید، در طول روز پیامهای آرامبخش به او بدهید و به او نشان دهید که مراقبش هستید.
نکات مهم ابراز همدردی
تظاهر به همدردی به روش اشتباه، نه تنها به فرد آسیب دیده کمکی نمیکند بلکه میتواند باعث بدترشدن اوضاع و احوال او شود. بنابراین برای ایجاد همدردی با دیگران، باید بسیار محتاط باشید و به نکات زیر توجه کنید:
- با میل باطنی خود این کار را انجام دهید نه صرفا برای انجام وظیفه. زمانی که با دیگران همدردی میکنید، آنها در شرایط بدی به سر میبرند و بسیار آسیبپذیر هستند.
- به هیچ وجه به دیگران حکم نکنید و آنها را به خاطر اشتباهشان سرزنش نکنید.
- هیچ چیز به اندازه درک متقابل ارزشمند نیست.
- سعی کنید به حرفها و صحبتهای فرد خوب گوش دهید و به او این اطمینان را بدهید که دیگران از صحبتهای او مطلع نخواهند شد.
- هیچ گاه از جملاتی چون « من که از اول گفته بودم» یا « من میدانستم این اتفاق پیش میآید» برای همدردی استفاده نکنید. این جملات بار منفی بالایی دارند و باعث واکنش طرف مقابل میشوند.
در نهایت به یاد داشته باشید که همدردی، یک چرخه است که با ایجاد روابط سالم و امن مجددا تکرار میشود. بنابراین اگر امروز در جایگاهی هستید که با دیگران همدردی میکنید، ممکن است فردا خودتان به احساس آنها نیاز داشته باشید. پس هر چه عملکرد بهتری داشته باشید، این خوبی بعدا به خودتان برمیگردد.
همدردی و همدلی در محیط کار
همدردی و همدلی در محیط کار، جزو مهارتهای ضروری محسوب میشود زیرا به شما کمک میکند تا ارتباط موثر و قویتری با همکاران خود برقرار کنید. زمانی که یکی از همکارانتان در محل کار به هر دلیلی درگیر مشکلاتی است و از نظر روحی شرایط بدی دارد، با این مهارت میتوانید انرژیهای منفی را از او دور کرده و اعتماد او را جلب کنید.
جلب اعتماد همکاران بسیار ارزشمند است، زیرا اگر در آینده بخواهید آنها را در یک مورد خاص متقاعد کنید، آنها زودتر صحبت شما را میپذیرند و مطابق با نظر شما رفتار میکنند. در کنار اعتماد، همدردی و همدلی منجر به ایجاد حس امنیت در روابط کاری شما نیز میشود. به طور کلی برای اینکه در محل کار دیگران شما را فردی همدل و همدرد بشناسند، باید به نکات زیر توجه کنید:
- به صحبتهای آنها خوب گوش دهید و توجه کنید.
- به دیدگاه و نظری که دارند، اهمیت بدهید.
- در برابر اتفاقات احساسی واکنش درستی از خود نشان بدهید.
- برای ابراز همدردی لازم نیست کار خاصی انجام دهید، فقط در کنار دیگران باشید.
- با نوشتن جملههای خاص و تاثیرگذار، نشان بدهید که به دیگران اهمیت میدهید و متوجه حال بد آنها هستید.
مزایا و معایب همدردی در محل کار
داشتن مهارت همدردی در محل کار علاوه بر اینکه مهارتهای ارتباطی شما را تقویت میکند، باعث تقویت خلاقیت و مهارت حل مسئله نیز میشود. زمانی که ذهن خود را برای شنیدن مشکلات و حرفهای دیگران آزاد میکنید، اطلاعات ارزشمندی کسب میکنید که میتوانید از آنها در حل مسائل مختلف کمک بگیرید. بنابراین شما بدون اینکه در یک موقعیت یا مشکل خاص قرار بگیرید، تجربه زیادی در مورد آن کسب میکنید و میتوانید از تجربه خود در هنگام مواجهه با آن مشکل استفاده کنید.
افرادی که مهارت همدلی و همدردی ندارند، در محل کار منزوی میشوند زیرا درک متقابل ندارند و باعث آزار بقیه افراد میشوند. جالب است بدانید بسیاری از روابط دوستانه به دنبال همدردی با دیگران در هنگام بروز مشکل اتفاق افتاده است. در واقع بین این افراد بعد از برقراری این حس یک ارتباط معنادار شکل گرفته و به مرور زمان عمیقتر شده است. در نتیجه میتوانیم بگوییم که یکی از مزایای مهم همدردی، تحکیم روابط عاطفی و برقراری ارتباط دوستانه با دیگران است. همچنین باعث ایجاد حس حمایت و قدردانی در بین کارمندان میشود و به این ترتیب بهرهوری آنها را نیز تقویت میکند.
در کنار این مزایا، این احساس در محل کار میتواند پیامدهای منفیای نیز به همراه داشته باشد. در ادامه به معرفی پیامدهای منفی همدردی در محل کار میپردازیم:
- احساس همدردی مدیر با کارمندان، میتواند باعث انتقال پیام اشتباه در بین دیگران شود. ممکن است آنها به این نتیجه برسند که مدیر تنها به برخی از کارمندان توجه میکند و نسبت به آنها بیتوجه است.
- ایجاد تعادل در همدردی مدیر با کارمندان، کار بسیار سخت و چالش برانگیزی است. همدردی بیش از حد با کارمندان باعث ایجاد چالشهای بزرگی در محل کار میشود.
- احساس همدردی با کارمندان، باعث پرتوقعی کارمندان نیز میشود. زمانی که مدیر با کارمندان خود مدام همدردی میکند، آنها فکر میکنند که مدیر وظیفه دارد در هر شرایطی آنها را درک کند و به آنها در حل مسائل کمک کند. در نتیجه آنها در مواجهه با مشکلات تلاشی نمیکنند و از احساس همدردی مدیر خود سوءاستفاده میکنند.
- همدردی زیاد در محل کار اگر چه که هزینه زیادی ندارد، اما میتواند باعث دیگران را درگیر نوعی خستگی احساسی کند. همین میتواند باعث کاهش بهرهوری آنها در هنگام انجام فعالیتهای مربوط به خودشان میشود.
معرفی چند کتاب برای تقویت مهارت همدردی با دیگران
مطالعۀ کتاب یکی از راههای تقویت مهارت همدردی است. با مطالعۀ کتاب چه در حوزۀ توسعه فردی و چه در زمینۀ داستانی میتوانید با تجربههای دیگران در این مورد آشنا شوید و این مهارت را تقویت کنید. از طرف دیگر مطالعۀ کتاب میتواند سوگیریهای ذهنی را کاهش و مهارت همدردی را افزایش دهد. در ادامه چند کتاب از نشر نوین که به موضوعات همدردی و تقویت ارتباط با دیگران را معرفی میکنیم.
- کتاب نوع دوستی از دکتر استفن ترزیاک و دکتر آنتونی مازارل: این کتاب روابط انسانی را تحلیل میکند و از تأثیر همدردی بر روی رفتارهای اجتماعی و اخلاقی افراد میگوید.
- کتاب قدرت اختلاف از ادوارد ترانیک و کلودیا ام. گلد: این کتاب نشان میدهد که پذیرش اختلافها میتواند به ایجاد همدردی و ارتباطات موثر کمک کند.
- کتاب گزینه ب از آدام گرانت و شریل سندبرگ: این کتاب چالشها و غمهای فقدان و سوگ را بررسی میکند و بر اهمیت همدردی و حمایت اجتماعی برای کمک به افرادی که با این چالشها مواجه هستند تاکید دارد.
- کتاب شفادهنده زخمی از عمر ردا: این کتاب به کسانی که به دنبال یادگیری مهارت همدردی به دیگران هستند کمک میکند.
ممنون از محتواهای خوبتون👏
ممنون از توجه شما