یکی از مسائل مهم در حوزۀ کار و شغل، پیشرفت در کار و برنامهریزی برای آن است. پیشرفت شغلی به افراد کمک میکند تا استعدادهای شغلی خود را بهتر شناخته و از بالاترین ظرفیتهای خود در مسیر شغلی خود استفاده کنند. چگونه در کار خود پیشرفت کنیم؟ چگونه ترفیع بگیریم؟ این دست سوالات، مهمترین سوالاتی هستند که افراد در مسیر پیشرفت شغلی خود با آنها مواجه میشوند.
تا گذشتهای نه چندان دور، کار زیاد و بیوقفه یا بهرهمندی از گزینه پارتی و ارتباط را به عنوان لازمه پیشرفت در کار شناخته میشدند. اما اکنون به لطف برنامهریزی پیشرفت شغلی، همۀ افراد میتوانند در مسیر شغل خود پیشرفت کنند. در ادامۀ این مقاله در مورد چیستی و اهمیت پیشرفت کاری و اینکه چگونه میتوان به آن دست پیدا کرد، صحبت خواهیم کرد.
پیشرفت شغلی چیست؟
به طور کلی، هر گونه پیشرفت و ارتقا در حوزه کاری افراد به عنوان پیشرفت شغلی یا Career Advancement شناخته میشود. برای مثال وقتی یک کارمند ساده و بدون پست، یک پست اداری دریافت میکند یا مدیریت یک بخش به او واگذار میشود، این امر به عنوان پیشرفت در کار وی شناخته میشود. علاوه بر این زمانی که تواناییها و مهارتهای فرد در حوزه کاری بهبود مییابد یا بیشتر میشود، این مسیر نیز به عنوان پیشرفت کاری در نظر گرفته میشود.
علت اهمیت پیشرفت شغلی
پیشرفت در کار اهمیت زیادی برای موقعیت خود فرد و سازمان دارد و از کاهش بهرهوری و فرسودگی شغلی در کار جلوگیری میکند. بسیاری از افراد قبل از شروع به کار، آرزوها و فکرهای بزرگی در سر دارند که میخواهند در نقشۀ راه شغل خود به آنها دست پیدا کنند. اما دستیابی به این آرزوها، بدون پیشرفت کاری میسر نیست. در واقع پیشرفت شغلی باعث میشود که افراد به شغل خود به عنوان چیزی به جز راه کسب درآمد نگاه کنند و همین مسئله باعث پیشرفت لحظهای دنیا شده است. در نبود احساس نیاز به پیشرفت کاری ، هیچگاه دنیا و فناوری پیشرفت نمیکرد.
مزایای پیشرفت شغلی
پیشرفت کاری صرف نظر از مزایای شغلی و وضعیت اجتماعی افراد، مزایای دیگری هم برای افراد دارد که در اینجا آنها را معرفی میکنیم:
- افزایش درآمد: مهمترین مزیت پیشرفت کاری افراد، افزایش درآمد آنها است. زمانی که یک فرد در نقشه راه شغل خود رو به پیشرفت باشد، حقوق دریافتی او نیز با توجه به افزایش توانمندیهایش بیشتر میشود.
- افزایش اعتماد به نفس: پیشرفت حوزه کاری به مراتب باعث افزایش اعتماد به نفس افراد میشود.
- موقعیتهای شغلی بیشتر: قرارگیری در مسیر پیشرفت شغلی، مساوی است با موقعیتهای شغلی بیشتر.
- امنیت شغلی: افزایش موقعیتهای کاری، همچنین امنیت شغلی فرد را نیز تامین میکند. یعنی وقتی فرد متوجه مسیر رو به جلوی خود باشد، میداند که پیداکردن شغل برای او نیز راحتتر از گذشته است و لازم نیست کار در هر شرایطی را تحمل کند.
- افزایش رضایت شغلی: پیشرفت کاری و دستیابی به موقعیتهای بالاتر، باعث افزایش رضایتمندی افراد از شغلشان میشود. دلیل افزایش رضایتمندی از کار، استفاده از تمام تواناییها و مهارتهای فرد است.
- افزایش بهرهوری: زمانی که فرد در مسیر شغلی خود پیشرفت میکند، با انگیزه بیشتری در محل کار خود حاضر میشود و سعی میکند تا موقعیت خود را بهتر و بهتر کند.
- یادگیری مستمر: همه افراد به دنبال ترفیع موقعیت کاری خود، سعی میکنند اطلاعات و تواناییهای خود را نیز به روز نگه دارند. در نتیجه پیشرفت کاری باعث یادگیری مستمر و توسعه مهارتهای کارمندان میشود.
- پیشرفت کلی سازمان: پیشرفت در کار کارمندان به ترتیب باعث افزایش بهرهوری و رضایتمندی آنها میشود، که این مساله خود باعث پیشرفت مثبت سازمان و تحقق اهداف مهم آن میشود.
در چه مشاغلی میتوان پیشرفت کرد؟
همزمان با پیشرفت تکنولوژی، امروزه هزاران هزار شغل مختلف به وجود آمده که هر کدام ویژگیهای خاص خود را دارند. اما در یک تقسیمبندی کلی میتوان انواع مشاغل را به دو دسته «کارمندی» و «آزاد یا خویشفرمایی» تقسیم کرد. در نگاه اول بیشتر افراد فکر میکنند که پیشرفت شغلی تنها در مشاغل آزاد ممکن است و کارمندان برای پیشرفت در حوزه کاری خود محدودیتهایی دارند. اما این طور نیست و در تمامی مشاغل از کارمندی، کارگری تا مدیریت کسب و کارهای بزرگ میتوان پیشرفت کرد. همانطور که مدیر یک کسب و کار آزاد با افزایش شعبات کاری خود پیشرفت میکند، یک کارمند نیز میتواند ترفیع مقام و رتبه بگیرد و به مراتب حقوق و مزایای بیشتری نیز کسب کند.
تواناییهای لازم برای پیشرفت در کار
برای پیشرفت در مسیر شغلی، نیازمند تواناییهایی هستید تا رسیدن به هدف را برای شما آسانتر کنند. در اینجا به معرفی تواناییهای لازم برای پیشرفت شغلی میپردازیم:
برنامهریزی
برنامهریزی درست و دقیق، به شما کمک میکند تا با کمترین فشار روحی و جسمی به بهترین نتایج در این مسیر دست پیدا کنید. دستیابی به پیشرفت کاری بدون یک برنامه درست و اصولی، زمان زیادی نیاز دارد و حتی گاهی غیرممکن است.
در زمینۀ بهبود توانایی برنامه ریزی میتوانید از کتابهای نشر نوین در این حوزه هم بهره ببرید. کتاب فرمول برنامه ریزی از دیمون زاهاریادس و کتاب الگوریتم هایی برای زندگی از تام گریفیث، از جماه کتابهایی هستند که به موضوعات اهمیت برنامه ریزی میپردازند.
شناخت خود و تواناییها
اگر میخواهید در کمترین زمان در شغل خود پیشرفت کنید، باید شناخت درستی از تواناییهای خود داشته باشید. شناخت کامل خودتان، اهداف و آرزوهایی که دارید و به شما کمک میکند تا برنامهریزی دقیقتری برای پیشرفت در کار خود داشته باشید.
در این زمینه ما به شما مطالعۀ کتاب توانمندی های نهان از آدام گرانت را پیشنهاد میکنیم. در این کتاب میفهمید افراد فقط به دلیل استعدادهای ذاتی در زندگی پیشرفت نمیکنند بلکه با کشف استعدادها و توانمندیهای پنهان خود میتوانند از توانایی خود حداکثر استفاده را ببرند و موفق شوند.
شناخت نیازهای محل کار
شناخت نیازهای محل کار و محدودیتهای آن تاثیر مهمی در پیشرفت کاری شما دارد. بدون در نظرگرفتن نیازهای محل کار، ممکن است تلاشهای شما برای پیشرفت شغلی به بنبست بخورد.
یادگیری و تقویت مهارتها
برای موفقیت در هر مسیری، داشتن نقشه راه، یادگیری مداوم و تقویت مهارتها اهمیت زیادی دارد. برای مثال برقراری ارتباط موثر و مفید با همکاران، چالشهای مسیر پیشرفت شغلی را برای شما تا حدودی حل میکند. بنابراین اگر میخواهید در مسیر کاری خود به پیشرفت برسید، باید مهارتهای نرم و سخت خود را با یادگیری مداوم تقویت کنید.
شناخت منابع و امکانات
شما برای اینکه در مسیر شغلی خود به پیشرفت برسید، باید درک درستی از منابع و امکانات خود داشته باشید و طبق آنها برنامهریزی کنید. برنامهریزی برای پیشرفت شغلی بدون در نظرگرفتن منابع و امکانات، ریسک شکست و ناکامی را افزایش میدهد.
تعیین اهداف کوتاهمدت و بلندمدت
تعیین اهداف کوتاهمدت و بلندمدت، انگیزه و شوق شما برای ادامه مسیر را افزایش میدهد. زمانی که به اهداف کوتاهمدت خود میرسید، انرژیتان برای ادامه مسیر چند برابر میشود و شما را برای رسیدن به اهداف بزرگتر در بلندمدت امیدوار میکند.
پیشبینی مشکلات احتمالی
همیشه در هر مسیری که هستید، باید مشکلات احتمالی این مسیر را در نظر بگیرید و برای مقابله با آنها آماده باشید. برای مثال ممکن است در مسیر پیشرفت کاری، به هر دلیلی لازم باشد که از کار فعلی خود استعفا بدهید و به دنبال یک موقعیت شغلی جدید باشید. باید برای مدت بیکاری خود برنامهریزی کنید و دنبال موقعیتهای شغلی بهتری باشید.
اعتماد به نفس
هر چه اعتماد به نفس بیشتری داشته باشید، کارفرما یا مشتریان شما، با اطمینانخاطر بیشتری با شما همکاری میکنند و همین باعث پیشرفت کاری میشود. پس اگر میخواهید موقعیت شغلی بهتر و درآمد بیشتری داشته باشید، باید روی اعتماد به نفس خود کار کنید.
چطور در شغل خود پیشرفت کنیم؟
بالارفتن از نردبان ترقی در مسیر شغلی، با توجه به نکات زیر راحتتر خواهد بود:
- مطابق میل کارفرما رفتار کنید، حتی اگر علاقهای به آن ندارید. برخلاف باور عامه مردم، این کار یک رفتار منفی نیست و باعث ارتقای شغلی شما میشود. البته توجه کنید که مطابق میل کارفرما بودن، به معنی زیرآبزنی و ایجاد تصور منفی از همکاران در ذهن او نیست.
- مهارتهای خود را کامل کنید، حتی اگر به شغل خود علاقه ندارید. تکمیل مهارتها و تواناییها حتی در شغلی که به آن علاقه ندارید، باعث توانمندی شما میشود و بعدا به کمکتان میآید. سعی کنید وظایف خود را به بهترین شکل انجام دهید و برای کاهش هزینههای سازمان، تمام توان خود را به کار گیرید.
- اضافه کاری کنید، اما به اندازه. اضافه کاری داوطلبانه به این معنی است که در کنار وظیفه اصلی خود، کارهای جانبی را هم انجام دهید و برای انجام کارها با دیگران رقابت کنید. البته این اضافه کاری به معنی این نیست که کل روزهای هفته را در شرکت سر کنید.
- با دیگران همکاری کنید. همکاری و کار تیمی در محل کار، هم وجهه کاری شما را بهتر میکند و شما را از مقابله با چالشهای محل کار مصون میکند.
- در دورههای آموزشی که مهارتهای شما را بهبود میبخشند، به طور فعال شرکت کنید. همچنین مطالعه کتابهای مرتبط با پیشرفت شغلی در این مسیر به شما کمک میکند.
- از بحث و درگیری با دیگران بپرهیزید. اگر میخواهید در شغل خود پیشرفت کنید، نکته مهم این است که کم و به اندازه صحبت کنید. هیچگاه در مورد خانواده و مشکلات شخصی خود در محل کار صحبت نکنید.
- برای دستیابی به اهداف شغلی خود، زمانبندی داشته باشید. تعیین کنید که میخواهید در چه مدتی به اهداف کاری خود برسید و بدون اتلاف وقت برای رسیدن به آنها تلاش کنید.
- دایره ارتباطی خود را افزایش دهید. تحقیقات نشان داده که بیش از 80 درصد درآمد افراد، از طریق ارتباطاتی که دارند ایجاد میشود. بنابراین اگر به دنبال ترفیع رتبه هستید، باید مهارت ارتباط با افراد را یاد بگیرید. از افراد مجرب و با تجربه در حوزه کاری خود مشورت بگیرید. از آنها در مورد روشها و ابزارهای لازم برای رسیدن به پیشرفت شغلی سوال کنید.
- عملکرد خود را مرتب بررسی کنید، نقاط مثبت را پرورش داده و نقاط منفی را برطرف کنید. این کار باعث افزایش بهرهوری شما در محل کار میشود.
- مسئولیت انجام چند کار را به طور همزمان به عهده نگیرید. اگر میخواهید در کار خود پیشرفت کنید، باید پله به پله و آرام رو به جلو حرکت کنید. انجام چند کار به صورت همزمان نه تنها باعث پیشرفت شما نمیشود بلکه باعث فرسودگی روانیتان میشود.
- انتقاد پذیر باشید، زیرا شما هم مانند تمام انسانها کامل نیستید و نقاط ضعفی در محل کار خواهید داشت. انتقادها در مورد نقاط ضعف خود را بپذیرید و برای رفع آنها تلاش کنید.
- از کار کردن مداوم و بدون استراحت اجتناب کنید، رسیدن به موفقیت شغلی بدون استراحت کافی و دریافت انرژی مجدد بسیار سخت است و منجر به فرسودگی شغلی شما میشود.
برنامه ریزی برای مسیر پیشرفت شغلی در سازمان
در بخش قبلی در مورد اهمیت برنامهریزی برای پیشرفت در کار توضیح دادیم. در این قسمت، یک برنامهریزی اولیه را که به مسیر پیشرفت کاری شما در سازمان کمک میکند، بررسی میکنیم. با تکیه بر این برنامهریزی میتوانید در مسیر پیشرفت کاری در هر شغلی که هستید، قدم بگذارید:
- اهداف واقعی را تعیین کنید. بدون تعیین اهداف کوتاه و بلندمدت، برنامهریزی برای رسیدن به پیشرفت کاری غیرممکن است.
- زمان را مدیریت کنید. بیتوجهی به زمان نه تنها از پیشرفت کاری شما جلوگیری میکند، بلکه باعث به هم ریختگی و بیانگیزگی نیز خواهد شد.
- برای کسب مهارتهای جدید برنامهریزی کنید، زیرا بدون مهارتهای جدید عملا پیشرفتی در شغل خود نخواهید داشت.
- از یک مربی یا مشاور راهنماییهای لازم برای رسیدن به اهداف شغلی خود را دریافت کنید.