انسانها ذاتا موجوداتی اجتماعی هستند، به همین دلیل است که باید انواع مهارت های اجتماعی را بیاموزند. مهارتهای اجتماعی، مجموعه مهارتهایی هستند که فرد را برای حضور در جامعه و سازگاری با افراد مختلف آماده میکنند. تحقیقات نشان داده که بسیاری از افرادی که در شغل یا روابط خود موفق نیستند، در مهارتهای اجتماعی ضعف دارند. مهارتهای اجتماعی کاریزمای شخصیتی افراد را تقویت کرده و به حفظ روابط او کمک میکنند. در ادامه این مقاله در مورد اهمیت مهارت های اجتماعی بیشتر صحبت میکنیم.
فهرست مطالب
- مهارت های اجتماعی چیست؟
- اهمیت مهارت اجتماعی چیست؟
- چه چیزی مانع از مهارتهای اجتماعی میشود؟
- لیست مهارت های اجتماعی مهم
- نحوه تقویت مهارتهای اجتماعی
- مهارتهای اجتماعی مهم برای محل کار
- مهارت اجتماعی کودکان
- آموزش مهارت های اجتماعی به کودکان
- معرفی کتاب برای تقویت مهارت های اجتماعی
مهارت های اجتماعی چیست؟
مهارت اجتماعی یا Social Skill، عاملی است که فرد با تکیه بر آن با دیگران تعامل برقرار کرده و در موقعیتهای مختلف اجتماعی راحتتر حاضر میشود. مهارتهای اجتماعی به افراد این امکان را میدهد که هم به صورت کلامی و هم به صورت غیرکلامی با دیگران ارتباط خوبی برقرار کنند. اما پرورش و تقویت این مهارتها کمی سخت و پیچیده است، زیرا از قوانین مشخصی پیروی نمیکند.
مهارت های اجتماعی شبیه به قواعد ریاضی نیست که با تکرار یک الگو به نتایج یکسانی برسید، بلکه این مهارتها در افراد مختلف نتایج متفاوتی دارند. اساس کلی این مهارتها درک درست و دور از قضاوت احساسات دیگران در موقعیتهای مختلف است که به آنها حس ارزشمندی را القا میکند. علاوه بر این در مهارت های اجتماعی درک محیط اجتماعی و تشخیص رفتار درست در موقعیتهای مختلف اهمیت دارد.
بگذارید این مساله را با یک مثال توضیح بدهیم. فرض کنید در محل کار یا در کلاس یک فردی که هیچ شناختی از او ندارید، حال خوبی ندارد و گریه میکند. در این شرایط ابتدا احساس همدلی، به شما این موضوع را القا میکند که این شخص شرایط خوبی ندارد و باید او را آرام کنید. محیط اجتماعی به شما کمک میکند تا مطابق با شرایط رفتار کنید. سپس نوبت به رفتار مناسب میرسد، مثلا او را بغل کنید، با او حرف بزنید یا تنها چند جمله آرامبخش به او بگویید.
اهمیت مهارت اجتماعی چیست؟
مهارت های اجتماعی از این رو اهمیت دارند که بر تمام جوانب زندگی افراد تاثیر میگذارند. موقعیت شغلی مناسب، داشتن دوستان صمیمی و یافتن شریک زندگی ایدهآل همه و همه در سایه مهارتهای اجتماعی قابل دسترس هستند. در ادامه برخی از مهمترین مزایای مهارتهای اجتماعی را توضیح میدهیم:
توسعه روابط و افزایش دوام آنها
کلید موفقیت در روابط کاری، دوستانه و حتی روابط اجتماعی در گرو داشتن مهارتهای اجتماعی است. این مهارتها به شما کمک میکنند تا درک درستی از احساسات دوستان، شریک عاطفی، فرزندان، همکاران و والدین خود در شرایط مختلف داشته باشید و همین باعث پایداری و تقویت این روابط میشود. برای مثال ممکن است در محل کار خود با فردی که ظاهر مهربانی دارد اما در رفتار چیز دیگری را نشان میدهد روبرو شوید. با کمک این مهارتها میتوانید رفتار و ارتباط غیرکلامی این فرد را تشخیص داده و فاصله خود را با او حفظ کنید.
راحتی در برقراری ارتباط
مهارت برقراری ارتباط با دیگران با مهارت های اجتماعی در یک راستا قرار دارد. این یعنی بسیاری از افرادی که حضور موفقی در جامعه دارند، از مهارتهای اجتماعی خوبی برخوردار هستند. این افراد تنها با کلام با دیگران ارتباط برقرار نمیکنند، آنها تا حدودی متوجه زبان بدن افراد میشوند و پیامهای دقیقی از آن دریافت میکنند. همچنین این افراد میتوانند به راحتی شروع کننده یک گفتگو باشند و مذاکره را به سمت موافق خود ببرند.
تضمین موقعیت شغلی
افرادی که مهارت اجتماعی خوبی دارند، در بیشتر موارد به موقعیتهای شغلی و پیشرفت شغلی خوبی دست پیدا میکنند و بهتر از دیگران در این موقعیتها حاضر میشوند. مهارت های اجتماعی این افراد باعث افزایش انگیزه و احساس رضایتمندی از کار در آنها میشود. به این ترتیب آنها عملکرد بهتری دارند و نظر مدیران را خیلی زود به خود جلب میکنند.
احساس شادی بیشتر
رضایتمندی از شغل، انگیزه بالا، روابط اجتماعی خوب و … همه در نهایت باعث میشوند تا افراد نسبت به سایرین زندگی شاد و سرزندهتری داشته باشند. روابط دوستانه عمیق و صمیمی کیفیت زندگی آنها را افزایش داده و منجر به شادی بیشتر آنها میشود. حضور این چنین افرادی در زندگی اطرافیانشان هم منجر به امیدواری بیشتر و عبور کردن از مسائل و مشکلات مختلف میشود.
تقویت عملکرد تحصیلی
دیگر دلیل اهمیت مهارت های اجتماعی، تقویت عملکرد تحصیلی است. کسی که به راحتی سخن میگوید و از سوال پرسیدن ابایی ندارد، فرصت یادگیری بیشتری دارد و به خودشکوفایی میرسد. در مقابل افرادی که مهارت اجتماعی ندارند حتی اگر نمرههای خوبی کسب کنند، اما خلاقیت ندارند و به درجات بالای پیشرفت نمیرسند.
افزایش سلامتی
شادی، سرزندگی، دوری از افسردگی، رضایتمندی از شغل و … ناشی از داشتن مهارت های اجتماعی علاوه بر سلامت روح سلامت جسم افراد را نیز تضمین و تقویت میکند. همانطور که میدانید بسیاری از بیماریهای روانی مثل افسردگی، آلزایمر، اضطراب و … به دلیل تنهایی و محدودیت روابط ایجاد میشوند. مهارتهای اجتماعی نقش موثری در کاهش بروز این مشکلات دارند.
کاهش حس تنهایی
کسی که مهارت اجتماعی خوبی دارد، در بدترین شرایط هم با دوستان خود ارتباط برقرار میکند و در مورد مشکلاتی که دارد با آنها حرف میزند. این چنین فردی در موقعیتهای دشوار و سخت، کمتر احساس تنهایی خواهد کرد. اما در نبود این مهارتها، فرد حلقه ارتباطی محدودی دارد و در بسیاری از مواقع احساس تنهایی میکند.
چه چیزی مانع از مهارتهای اجتماعی میشود؟
مهارتهای اجتماعی تا حدود زیادی اکتسابی هستند و به خود فرد بستگی دارند. اما بسیاری از افراد به دلایلی در یادگیری این مهارتها ضعف دارند و با مشکل مواجه میشوند. عوامل مهمی که مانع از یادگیری این مهارتها میشوند عبارتاند از:
- اختلال اوتیسم
- اضطراب اجتماعی
- اختلال وسواس فکری
- افسردگی مزمن
- داشتن رفتارهای ضد اجتماعی
- اعتیاد به مواد مخدر در والدین و خود فرد
لیست مهارت های اجتماعی مهم
مهارتهای اجتماعی بسیار گسترده هستند و جوانب مختلفی دارند. با این حال روانشناسان در یک تعریف مشخص، این مهارتها را به پنج نوع تقسیم کردهاند:
- برقراری ارتباط: توانایی برقراری ارتباط، یعنی فرد نحوه شروع رابطه با افراد جدید را بلد باشد، مثلا بداند که چطور باید خودش را معرفی کند و چگونه رفتار کند تا فرد برای برقراری ارتباط با او تمایل داشته باشد.
- خودکنترلی: مهارت خودکنترلی دیگر مهارت اجتماعی است که به فرد این امکان را میدهد در شرایط مختلف روی احساسات خود تسلط داشته باشد. برای مثال بیشتر افراد در حین جر و بحث، ناخودآگاه گریه میکنند و نمیتوانند در مورد مشکل خود صحبت کنند. این به این خاطر است که فرد روی احساسات خودش تسلط ندارد.
- همدلی: همدلی، به معنی توانایی درک احساسات دیگران است. در واقع با این مهارت، فرد در موقعیتهای مختلف خودش را به جای فرد مقابل قرار داده و سعی میکند او را درک کند. این مهارت درک اجتماعی افراد را بالا میبرد.
- مسئولیتپذیری: مسئولیتپذیری از دیگر مهارتهای اجتماعی مهم به خصوص در کار و زندگی مشترک است. فرد با این مهارت متوجه تاثیر خود روی دیگران شده و مسئولیت تمام رفتارهای خود را به عهده میگیرد و سعی میکند آنها را به درستی انجام دهد.
- همکاری: همکاری به معنی توانایی مذاکره با دیگران و متقاعد کردن آنها است. این مهارت به خصوص برای مدیران و کارآفرینان اهمیت دارد و به آنها کمک میکند تا به راحتی به اهداف خود برسند.
نحوه تقویت مهارتهای اجتماعی
برای تقویت مهارت های اجتماعی راههای زیادی وجود دارد نظیر موارد زیر:
- از دیگران بخواهید در مورد کارها، رفتار و صحبتهایتان به شما بازخورد بدهند.
- با کمک این بازخوردها یک سری اهداف منطقی که به پیشرفتتان کمک میکند، برای خودتان تعیین کنید.
- از منابع مختلف مثل کتابهای تقویت مهارت اجتماعی، پادکست، کوچ و … برای تقویت مهارتهای اجتماعی خود کمک بگیرید.
- بعد از مطالعه و مشاهده منابع، در خانه در محل کار یا در جمع دوستان خود سعی کنید این مهارتها را به کار ببرید.
مهارتهای اجتماعی مهم برای محل کار
همان طور که گفتیم مهارتهای اجتماعی قاعده و قانون خاصی ندارند و مطابق با سن، موقعیت و محیط تغییر میکنند. مهمترین مهارتهای اجتماعی برای محل کار شامل موارد زیر است:
- ارتباط موثر: بدون داشتن مهارت ارتباط موثر، کار تیمی، برقراری ارتباط در محل کار و پیشرفت موقعیت شغلی امکانپذیر نیست. کسانی که ارتباط موثر را بلد هستند، به راحتی در جمع همکاران خود صحبت میکنند و در مورد ایدههایی که دارند بدون نگرانی با دیگران حرف میزنند.
- توانایی حل تعارض: اختلاف نظر و نارضایتی 2 جزء جداییناپذیر محل کار هستند. حل تعارض به شما کمک میکند تا منبع مشکل را پیدا کرده و به دنبال راهحل آن باشید.
- همدلی: دیگر مهارت اجتماعی مهم برای محل کار، بدون شک مهارت همدلی است. کسی که این مهارت را دارد، درک بالایی از احساسات دیگران دارد و به همین خاطر مورد اعتماد افراد است.
- مدیریت روابط: منظور از مدیریت روابط توانایی برقراری روابط مفید و قدرت حفظ آنها در محل کار است. به پشتوانه این مهارت میتوان روابطی کاملا حرفهای با مدیران، کارمندان و حتی مشتریان برقرار کرد.
- گوش دادن فعال: مهارت گوش دادن فعال، یعنی بتوانید دقیقا و مشخصا به فرد مقابل خود گوش کنید. افرادی که توانایی گوش دادن فعال دارند، حس احترام و اعتماد بیشتری به طرف مقابل خود القا میکنند و به همین دلیل مورد توجه همکاران خود قرار میگیرند.
- احترام مقابل: مهارت اجتماعی مهم دیگری که برای محل کار لازم است، مهارت احترام مقابل است. این یعنی بدانید که چه زمانی و چگونه میتوانید با دیگران ارتباط برقرار کنید و البته به آنها اجازه بدهید که نظرات و ایدههای خود را بیان کنند. همچنین استفاده مفید از وقت و جلوگیری از اتلاف وقت دیگران نشانهای از احترام متقابل است.
مهارت اجتماعی کودکان
مهارتهای اجتماعی تنها مختص افراد بزرگسال نیست بلکه برای کودکان هم ضروری هستند. این مهارتها به کودکان این امکان را میدهند که به راحتی در جمع هم سن و سالان خود قرار گرفته و استرس کمتری داشته باشند. مهمترین مهارتهای اجتماعی برای کودکان عبارتاند از:
- همکاری: یعنی کودک برای رسیدن به یک هدف مشترک بتواند با دیگران همکاری کند.
- گوش دادن: گوش دادن به معنی سکوت در مقابل حرف زدن دیگران نیست، بلکه به معنی درک دقیق جزئیات صحبتهای طرف مقابل است که جزو مهمی از ارتباطات سالم به شمار میرود.
- پیروی از دستورالعملها: در زندگی در هر مرحلهای دستورالعملهای خاصی وجود دارد که دنبال نکردن آنها عواقبی را در پی دارد. با این مهارت، کودکان از سن پایین تبعیت از قوانین و دستورالعملها را یاد میگیرند.
- احترام به حریم شخصی: کودکان باید درک درستی از حریم شخصی داشته باشند و به آن احترام بگذارند.
- ارتباط چشمی: بخش مهمی از رابطه را ارتباط چشمی موثر تشکیل میدهد، در حالی که بسیاری از کودکان در این مهارت مشکل دارند.
- رعایت ادب و احترام: کودکان باید ادب و احترام را بشناسند و با اینکه عمیقا دوست ندارند، طبق آداب رفتار کنند.
- اشتراکگذاری: اشتراکگذاری یعنی کودکان خودخواه نباشند و بتوانند از طریق به اشتراک گذاشتن اسباببازیها یا خوراکیهایشان با دیگران دوست شوند.
آموزش مهارت های اجتماعی به کودکان
آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان در سنین مختلف اهمیت دارد. یک سری از این مهارتها توسط والدین و یک سری از آنها توسط معلمان و مربیان آموزش داده میشوند. به طور کلی روشهای زیر در آموزش مهارت های اجتماعی به کودکان کاربردی هستند:
- انجام بازیهای مختلف
- مکالمه و گفتگو با کودک
- کتاب خواندن و صحبت کردن همزمان
- پرسش و پاسخ در مورد مسائل مختلف
- گردش در طبیعت
- عذرخواهی از کودک در مواقع نیاز و صحبت با او در مورد ضرورت آن
- احترام به نظرات کودک و نظر خواستن از او
- مسئولیت دادن به کودک
- تعیین قانون و مرز برای غذاخوردن، خرید و …
معرفی کتاب برای تقویت مهارت های اجتماعی
مطالعۀ کتابهای داستانی، کتاب های توسعه فردی و کتابهای روانشناسی یکی از راههای تقویت مهارت های اجتماعی است. مطالعۀ کتاب باعث افزایش همدلی و درک میشود. برخی از کتابخا بخصوص کتابهایی با موضوعات روانشناسی انسان، مهارتهای ارتباطی و زبان بد به افراد برای برقراری ارتباط موثر و حل تعارضات کمک میکنند. در ادامه چند کتاب از نشر نوین که به تقویت مهارت های اجتماعی شما کمک میکند را بررسی میکنیم.
کتاب این گفتگو ادامه دارد از چارلز دوهیگ مهارتهای ارتباطی موثر در عصر دیجیتال را با استفاده از تحقیقات علمی و مثالهای عملی بررسی میکند. او در این کتاب از اهمیت زبان بدن، انتخاب کلمات مناسب، و استفاده از ابزارهای دیجیتال برای انتقال پیام میگوید. این کتاب به شما کمک میکند تا در محیطهای مختلف ارتباطات بهتری بسازید.
کتاب کلمات جادویی از جونا برگر به تاثیر کلمات در ساختن ارتباطات خوب و تعاملات بهتر متمرکز است. این کتاب از دید زبانشناسی و روانشناسی بررسی میکند که چطور انتخاب کلمات درست میتواند روابط شخصی و حرفهای را بهتر کند. این کتاب تکنیکهایی را برای بیان بهتر احساسات و ایدهها ارائه میدهد.
کتاب قدرت اختلاف نشان میدهد که تعارضات و اختلافات، به جای تهدید، میتوانند فرصتی برای رشد و تقویت روابط باشند. این کتاب نشان میدهد با پذیرش اختلافات، تقویت همدلی، مدیریت تعارض، و تمرین انعطافپذیری میتوان با چالشهای ارتباطی کنار آمد و روابط پایدارتری در زندگی ایجاد کرد.
این کتاب از اهمیت همدلی و نوعدوستی در بهبود روابط انسانی میگوید. این کتاب نشان میدهد که چطور رفتارهای همدلانه و نوعدوستانه میتوانند روابط را عمیقتر کنند و تاثیرات مثبتی بر سلامت روان و جسم فرد داشته باشند.
من کتاب این گفتگو ادامه دارد رو خودندم و واقعا راهکارهایی جالبی داره پیشنهاد میکن اگه به دنبال راهی برای بهتر صخبت کردن و برقراری ارتباط هستید بخونید این کتابو. ممنون از نشر نوین.